Onderzoeksfinancier NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek), besteedt momenteel twee keer zoveel geld aan strategisch onderzoek als aan ongebonden onderzoek. Die twee typen wetenschappelijk onderzoek zijn even belangrijk en daarom moet de verhouding tussen beide in evenwicht worden gebracht, schrijft de KNAW in het rapport Evenwicht in het wetenschapssysteem – De verhouding tussen ongebonden en strategisch onderzoek.

Daarvoor moet het budget voor ongebonden onderzoek bij NWO worden verhoogd. Minister Van Engelshoven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) had de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) gevraagd te bekijken hoe de onderzoeksmiddelen, met name die van NWO, het best verdeeld kunnen worden over thematisch en vrij onderzoek.

Van ‘projectificering’ naar ‘rolling grants’

Vanwege het krappe wetenschapsbudget in ons land is er een run op NWO-programma’s, met als gevolg onaanvaardbaar lage honoreringspercentages en een onvoorspelbare uitkomst van selectieprocedures. Wetenschappers zijn sterk afhankelijk geworden van competitieve onderzoeksfinanciering (bij NWO en Europese programma’s) en er is sprake van ‘projectificering’ van onderzoek, waarbij wetenschappers werken van subsidieproject naar subsidieproject. Om deze problemen het hoofd te bieden wil de KNAW een permanent fonds bij de universiteiten en onderzoeksinstellingen met rolling grants waarbij wetenschappers minder de competitie hoeven aan te gaan en meer rust krijgen in hun werk. De universiteiten moeten een visie ontwikkelen op talentbeleid en op de verschillende vormen van onderzoeksfinanciering voor wetenschappers gedurende hun hele loopbaan.

NWO

De KNAW adviseert NWO, dat overigens al volop bezig is met het terugdringen van de druk op het wetenschapssysteem, om de voorwaarden in haar onderzoeksprogramma’s te vereenvoudigen, het aantal ervan terug te dringen en ze beter met elkaar in lijn te brengen.

Tussen de voorgestelde pijlers voor ongebonden en strategisch onderzoek moet een duidelijk onderscheid komen.

In de strategische pijler is winst te behalen met meer synergie, bijvoorbeeld tussen de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) en het Kennis- en Innovatiecontract (KIC, de topsectoren).

In vruchtbare bodem

Volgens de KNAW zullen haar aanbevelingen in vruchtbare bodem vallen bij het ministerie van OCW vanwege de concrete uitspraak over ‘vrij en ongebonden’ onderzoek in de in december 2019 verschenen Strategische agenda hoger onderwijs en onderzoek: ‘Houdbaar voor de toekomst’: “Het is een uitdaging voor Nederland om als kenniseconomie competitief te blijven in een globaliserende wereld waarin door een aantal landen fors extra wordt geïnvesteerd in onderwijs en onderzoek. Onderzoek speelt daarbij een belangrijke rol. Het gaat zowel om kennis uit fundamenteel onderzoek als om kennis uit toegepast en praktijkgericht onderzoek. Beide dragen bij aan de kenniseconomie en kunnen maatschappelijke impact hebben. Een sterke basis van vrij en ongebonden onderzoek is hiervoor onverminderd van belang”.

Downloaden van rapport Evenwicht in het wetenschapssysteem. De verhouding tussen ongebonden en strategisch onderzoek. Amsterdam, 2019, KNAW: https://storage.knaw.nl/2022-05/20200129-evenwicht-in-het-wetenschapssysteem.pdf

Houdbaar voor de toekomst, Rijksoverheid, 2 december 2019: www.rijksoverheid.nl

Downloaden Houdbaar voor de toekomst – Strategische agenda hoger onderwijs en onderzoek, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, december 2019: https://open.overheid.nl/

Hieronder video met toelichting op het KNAW-rapport door Bert Weckhuysen