Steven de Waal over ‘Manifest De Jeugdsprong’ en de waarde van private denktanks

Steven de Waal maakt in een blog op de site van Public Space de voorlopige balans op van de impact van Manifest De Jeugdsprong dat tevens een advies is aan de lokale en landelijke politiek. Het bevat een visie op de fundamentele en urgente aanpak van de Nederlandse jeugdzorg. Het Manifest is direct na afloop van de lancering op 17 mei 2021 per motorbrigade naar de informateur in Den Haag gebracht. De Waal is oprichter en voorzitter van Denktank Public Space. Hij leidt het kernteam van Denktank De Jeugdsprong dat in totaal bestaat uit vijftien deelnemers onder wie Thijs Jansen, directeur van Stichting Beroepseer en Maaike van der Aar, bestuurder van vakbond FNV Jeugdzorg. (Over ontstaan, leden van de denktank en het kernteam van De Jeugdsprong, zie: https://beroepseer.nl/wp-content/uploads/2020/12/Jeugdsprong.pdf)

De Waal benoemt de vier voornaamste boodschappen van het Manifest en gaat dieper in op de specifieke functie en doelen van denktanks in het publieke en politieke debat. Die doelen zijn:

A. Een toonaangevend, inspirerend en onafhankelijk advies uitbrengen, gebaseerd op veel dialoog met omgeving, experts en via moderne media (thinking in public);

B. Door die hoopvolle, inspirerende visie en netwerkaanpak een beweging op gang brengen en die zo nodig ondersteunen met deelplannen, verdere ideeën en verdere dialoog (thinking in action);

C. Op veel plaatsen die visie verder uitleggen, uitdragen en daarmee dus ook levend en in ontwikkeling houden (thinking in development).

Wat Denktank Jeugdsprong betreft is doel A bereikt. Resteren dus verdere activiteiten gericht op de doelen B en C. De Waal: “Hoe dat zal lopen en of daar behoefte aan is, moet blijken. Jeugdsprong is daarvoor uiteraard beschikbaar, de eerste signalen van deze vraag aan ons zijn zichtbaar”.

“Als eerste private denktank in Nederland (sinds 2002)”, aldus De Waal, “heeft Public Space al eerder en vaker gewezen (zie o.a. onze bijdrage aan de Dag van de Denktanks in 2016) op het belang van private denktanks. Het is nu eenmaal een fenomeen dat vrijwel alle Angelsaksische landen over de hele wereld kennen en dat dus opvallend genoeg hier ontbreekt, waarschijnlijk weggedrukt door een te groot geloof in staatsadviesorganen en -commissies”.

Uitruilen van vooringenomen of belangengebonden standpunten

Nederland mist, vervolgt De Waal, de aanpak en de intelligente bijdragen van denktanks aan het debat door – ook bij spannende, moeilijke en strategische vraagstukken – te gemakkelijk te leunen op staatscommissies en staatsadviesorganen of poldercommissies, eerder dan op dit type werkelijk onafhankelijk en strategisch nadenken. Er is nu eenmaal een groot verschil tussen enerzijds de noodzakelijke creativiteit en strategische intelligentie over een onzekere toekomst en anderzijds het onderhandelen over en uitruilen van vooringenomen of belangengebonden standpunten, de kern van polderen.

Goed nadenken is wat anders dan goed onderhandelen

Hoewel polderen Nederland ver heeft gebracht, en De Waal bij polderen grote waardering heeft voor het tijdig onderkennen van grote verschillen in belangen en het komen tot een compromis, heeft hij kritiek op de ingesleten gewoonte van (te veel) polderen.
De voornaamste kritiek betreft het gebrek aan creatief, open en dus werkelijk strategisch denken. Dat laatste breekt Nederland nu op bij de grote vraagstukken van deze moderne tijd, zoals bijvoorbeeld de invloed van de nieuwe digitale technologieën, de groeiende tweedeling in de samenleving, de revoluties in de internationale wereldorde, en dus ook de jeugdzorg.
De Waal: “De toekomst in dat soort vraagstukken is zeer ongewis, bestaande inschattingen zijn niet veel anders dan ‘best guesses’ en zelfs de bestaande indelingen waarop bestaande partijen worden uitgenodigd voor dit ‘polderen’ zullen waarschijnlijk over enige jaren compleet achterhaald zijn. Goed nadenken is wat anders dan goed onderhandelen”.

Verhakseling

Public Space publiceerde in 2007 het Manifest Naar een intelligente en verbonden overheid . Daarin wordt beschreven hoe de Nederlandse bestuurscultuur vanwege de neiging tot polderen, vraagstukken die groot en majeur zijn het liefst terugbrengt tot kleine, behapbare zaakjes in stapjes. Dat heeft ‘verhakseling’. Maar het is natuurlijk beter over grote vraagstukken ook groot en strategisch na te denken. De stappen daarna zullen waarschijnlijk ook groot zijn, maar dat komt omdat er een perspectief wordt gegeven met uitleg en verklaringen.

De Waal: “De verkeerde partijen vanuit de verkeerde, achteruit kijkende en conservatieve belangen denken dus op verkeerde momenten mee over belangrijke nationale en publieke vraagstukken! Het laatste wat dit gepolder oplevert is de noodzakelijke nieuwe inzichten en nieuwe visies op de onzekere of bedreigende toekomst. Strategisch denken is nu eenmaal wat anders dan onderhandelen vanuit huidige en verkokerde belangen. Dat gold ook voor de jeugdzorg, vandaar ook de keuze voor oprichting van de denktank Jeugdsprong!”

Lees verder over de meerwaarde van Denktank Jeugdsprong t.o.v. het eerdere gepolder en de verbetering van zorg voor de jeugd in de blog Denktank Jeugdsprong: De Oogst, door Steven de Waal, , Public Space, 6 juni 2021: https://publicspace.nl/denktank-jeugdsprong-de-oogst/

Denktank Jeugdsprong van start, door Steven de Waal, Public Space, 6 januari 2021: https://publicspace.nl/denktank-jeugdsprong-van-start/

Manifest ‘Naar een intelligente en verbonden overheid’ – De overheid moet meedoen: dat is de kern, 30 januari 2007: https://publicspace.nl/manifest-naar-een-intelligente-en-verbonden-overheid/

Manifest De Jeugdsprong: https://beroepseer.nl

Afbeelding bovenaan is van Gerd Altmann