Het rapport Unaffordable and inadequate housing in Europe brengt de huisvestingsproblemen in kaart van mensen wonend in de Europese Unie (EU) en de maatregelen om de problemen aan te pakken. Het rapport is gebaseerd op gegevens van de e-enquête van Eurofound Living, working and COVID-19, statistieken van de Europese Unie over inkomen en levensomstandigheden en input van het netwerk van Eurofound-correspondenten.

Belangrijkste bevindingen uit het rapport:

♦  Huisvestingssteun, onder meer in de vorm van sociale huisvesting en huursubsidies, draagt bij tot meer veerkracht en sociale bescherming voor veel mensen in de EU. Het is van cruciaal belang dat beleidsmakers bij hervorming van het stelsel van sociale uitkeringen rekening houden met huisvestingssteun, aangezien deze onmiddellijke bescherming kan bieden wanneer zich crisissituaties voordoen als gevolg van de stijging van de reële huisvestingskosten, onder meer als gevolg van hogere energiekosten en inkomstenongelijkheid

♦  Het huisvestingsbeleid moet erop gericht zijn de betaalbaarheid van huisvesting te verbeteren, maar mag de ongelijkheid niet onbedoeld verergeren. Beleidsmaatregelen om de betaalbaarheid van woningen te vergroten, kunnen complexe gevolgen hebben die niet altijd leiden tot verbetering van de toegang tot huisvesting of de levenskwaliteit. Huisvestingssteun kan bijvoorbeeld de huur- en koopprijzen opdrijven, terwijl eigendomsondersteuning vaak meer ten goede komt aan mensen met een hoger inkomen dan aan mensen met een lager inkomen, die vaak worden aangemoedigd om hypotheken aan te gaan die ze niet kunnen terugbetalen

♦  Het is essentieel dat beleidsmakers rekening houden met zowel huurders als kopers in kwetsbare situaties. Zo loopt 46 % van de huurders op de particuliere huurmarkt het risico hun woning in de komende drie maanden te moeten verlaten omdat zij zich de huur niet meer kunnen veroorloven, terwijl in de meeste landen waar meer dan de helft van de bevolking zonder hypotheek huiseigenaar is, ongeveer een kwart nog steeds het risico op armoede loopt.

♦  Het Housing First-beleid is grotendeels succesvol in het voorkomen van dakloosheid en moet in de hele EU worden versterkt. Om de toegang tot huisvesting te garanderen is het van cruciaal belang dat dergelijke huisvesting onafhankelijk en stabiel is en niet gebonden aan begeleiding door ondersteunende diensten

♦  Fondsen om de energie-efficiëntie van woningen te verbeteren moeten terechtkomen bij mensen met een laag inkomen en hen beschermen tegen toekomstige stijging van energieprijzen. Uit de bevindingen blijkt dat 28% van de mensen in de EU verwacht moeite te krijgen met het betalen van de energierekening. Dit cijfer steeg tot 36% in de groep van sociale huurders en huiseigenaren zonder hypotheek in de onderste helft van de inkomensverdeling, die hun huizen vaak niet passend kunnen verwarmen. Hieruit blijkt dat de huidige en toekomstige behoeften van inwoners in aanmerking moeten worden genomen om voor adequate huisvesting te kunnen zorgen.

Samenvatting

Onbetaalbare huisvesting is een punt van grote zorg in de EU. Het leidt tot dakloosheid, onzekere huisvesting, financiële druk en ontoereikende huisvesting. Het weerhoudt jongeren er ook van het ouderlijk huis te verlaten.
Deze problemen tasten de gezondheid en het welzijn van mensen aan, belichamen ongelijke levensomstandigheden en kansen, en leiden tot kosten voor gezondheidszorg, verminderde productiviteit en milieuschade.
Particuliere huurders hebben te maken gehad met bijzonder grote stijging van huisvestingskosten en eigenaren met een hypotheek zijn kwetsbaar voor rentestijging. Bovendien hebben veel eigenaren zonder hypotheek, vooral in postcommunistische en Zuid-Europese landen, te kampen met armoede en huisvestingsproblemen. De crisis in de kosten van levensonderhoud treft alle huishoudens. Sociale huisvesting en huursubsidies ondersteunen velen, maar de capaciteit verschilt van land tot land en binnen landen. Deze maatregelen sluiten bepaalde groepen in kwetsbare situaties uit en bereiken niet iedereen die er recht op heeft. Driekwart van de lidstaten heeft initiatieven voor “Housing First” – huisvesting voor daklozen – maar deze zijn meestal kleinschalig.

Downloaden rapport Unaffordable and inadequate housing in Europe, door Hans Dubois en Sanna Nivakoski, Eurofound (2023), Publications Office of the European Union, Luxembourg. www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef_publication/field_ef_document/ef22024en.pdf

Onbetaalbare en ontoereikende huisvesting in Europa, Eurofound, 30 mei 2023: www.eurofound.europa.eu/nl/publications/report/2023/unaffordable-and-inadequate-housing-in-europe#tab-02

Eurofound: Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden: www.eurofound.europa.eu/nl