Rapport ‘Staat van het Bestuur 2020’: groeiende zorgen over lokale democratie

Staat van het Bestuur is een tweejaarlijkse rapportage waarmee het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) de feiten en ontwikkelingen in het lokale openbaar bestuur in beeld brengt.  De in januari 2021 verschenen  Staat van het Bestuur 2020 kijkt terug en vooruit naar de stand van de decentrale democratie en het decentraal bestuur, gebaseerd op verschillende data en onderzoeken. Is het huishoudboekje van gemeenten en provincies gezond? Wie zijn de mensen die optreden als volksvertegenwoordiger en bestuurder in gemeenten, provincies en waterschappen? Hoe vullen zij hun rol in? Op welke terreinen werken het Rijk en de andere overheden samen? Waar geeft het Rijk impulsen voor het functioneren van het decentraal bestuur? En, wat merken de inwoners van Nederland hiervan, hoe waarderen zij dit en wat doen ze zelf in de democratie en het bestuur?

Zorgen groter

Het jaar 2020 laat duidelijk zien dat de zorgen over de lokale democratie groter worden. Nederlanders zijn gemiddeld tevreden over het leven, de samenleving en de voorzieningen in de buurt. Maar dat geldt niet voor iedereen: de verschillen zijn groot en sommige groepen doen nauwelijks mee in de democratie. Het lokale bestuur is steeds minder zichtbaar voor de inwoners. En het coronavirus vergroot de verschillen tussen regio’s en groepen inwoners verder.

Een kleine groep inwoners dreigt zich zelfs helemaal af te keren van de democratie. Dit uit zich in maatschappelijk onbehagen en maatschappelijke onrust.

Terwijl de regionale samenwerking tussen verschillende bestuurslagen steeds meer van de grond komt – bijvoorbeeld in de City Deals en de Regio Deals – weten inwoners aan de andere kant vaak niet wie hun lokale vertegenwoordigers en bestuurders zijn en wat het lokaal bestuur precies doet. Men houdt soms de lokale politiek verantwoordelijk voor nationaal beleid – en andersom. De opkomst bij lokale, provinciale en waterschapsverkiezingen is nog altijd lager dan bij de landelijke verkiezingen (55%).

Verschillen in betrokkenheid

De betrokkenheid bij de lokale democratie verschilt per regio. Er zijn grote verschillen tussen groepen inwoners: vooral mensen met een hogere opleiding en een hoger inkomen doen – veel – vaker mee, als kiezer, als participant (door bijvoorbeeld deelname aan inspraakavonden) en als politieke ambtsdrager. Dat brengt het risico met zich mee dat hun visie en belangen sterker doorklinken in het bestuur.

Corona

Corona vergroot de kwetsbaarheid van groepen mensen en en gebieden worden. Inwoners worden onzeker en zien minder van het lokaal bestuur door de dominante rol van het rijksbeleid en de veiligheidsregio’s. De druk op de financiële positie van gemeenten wordt door de crisis nog groter. De gesignaleerde knelpunten laten zich niet op een korte termijn zomaar oplossen en vragen dan ook om langdurige aandacht.

Het is noodzakelijk dat de centrale overheid, koepels, beroeps- en belangenverenigingen , gezamenlijk blijven werken aan de versterking van de lokale democratie en het lokale bestuur.

Downloaden rapport Staat van het Bestuur 2020, Ministerie van BZK, januari 2021: https://beroepseer.nl

Staat van het Bestuur 2020: groeiende zorgen over lokale democratie. Lokale democratie, 5 februari 2021: https://lokale-democratie.nl

Online Festival van het Bestuur op 11 februari

Op donderdag 11 februari 2021 is er een online Festival van het Bestuur, van 09.00  – 16.00 uur. Het betreft een initiatief van het ministerie van BZK.
Wat is de staat van het bestuur ? Waar staan we na vier jaar onder het huidige kabinet met ons bestuur en onze democratie? Wat zijn de uitdagingen van onze democratie? Wat geven we mee aan het nieuwe kabinet? Het programma bestaat uit talkshows, webinars, interviews, praktijkvoorbeelden, muziek en cabaret. Met o.a. René Cuperus, Sheila Sitalsing, Hubert Bruls, Arre Zuurmond, Jan van Zanen, Kajsa Ollongren.

Het festival is bestemd voor bestuurders, volksvertegenwoordigers, ambtenaren en experts in en om het openbaar bestuur.
Meer informatie en inschrijven via inschrijfformulier op: www.overheidvannu.nl

Democratie in Actie – De lokale democratie versterken, vernieuwen en verbinden

Het samenwerkingsprogramma Democratie in Actie helpt de lokale democratie te versterken, vernieuwen en verbinden, en heeft de kennis, instrumenten en het netwerk om gemeenten te begeleiden in hun ambities. Het programma is gestart in november 2018 en loopt tot 2022. Zie voor meer info site Lokale democratie: https://lokale-democratie.nl

Hieronder grafiek uit het rapport ‘Staat van het bestuur 2020’: