Prof. dr. Diana de Wolff heeft een interessante rede uitgesproken ter gelegenheid van haar benoeming tot Bijzonder hoogleraar Advocatuur aan de Universiteit van Amsterdam. De leerstoel is ingesteld door de Stichting Leerstoel Advocatuur en wordt mogelijk gemaakt door de Nederlandse Orde van Advocaten. Het gaat om een benoeming voor vijf jaar. De Wolff volgt Britta Böhler op, die de leerstoel sinds 2012 bekleedde.

Onderwerp van de oratie van De Wolff die werd uitgesproken op 8 februari 2018 is: Over het belang van goede rechtsbedeling

Regelmatig horen we kritiek op de rol van advocaten. Het zogenoemde toernooimodel wordt steeds meer bekritiseerd. Advocaten staan oplossingen in de weg, zo is de gedachte. Deze kritiek is eenzijdig, betoogt Diana de Wolff. Reflectie op de diverse rollen van advocaten en de beroepsethische fundering ervan helpt om de vraag wat goede rechtsbedeling is preciezer te beantwoorden.

De Advocatenwet omschrijft het kerndoel van de advocatuur: het belang van de goede rechtsbedeling. Advocaten kunnen dat doel afhankelijk van de context van een geschil en de eigen rolopvatting op verschillende manieren bereiken, door:

1) de gerechtvaardigde belangen van de cliënt zo krachtig mogelijk en met alle toegestane middelen te dienen,
2) cliënten voor te houden wat in een bepaald geval redelijk is en af te houden van wat wel rechtmatig, maar niet rechtvaardig is,
3) oplossingsgericht aan te sturen op verzoening van de partijen en op harmonie, of
4) te streven naar hervorming van het recht.

Alle benaderingen kunnen in beginsel beroepsethisch verantwoord zijn en het is niet zo dat een bepaalde werkwijze a priori superieur of inferieur is. De vier archetypen kunnen behulpzaam zijn bij het maken van een keuze voor een bepaalde aanpak en bij de reflectie binnen kantoren op de kwaliteit van het werk. Volgens De Wolff zouden advocaten in de communicatie met cliënten beter kunnen en moeten laten zien welke oplossingsrichtingen denkbaar zijn en wat de kosten, risico’s, voor- en nadelen van een bepaalde aanpak zijn.

Betekenis van kernwaarden en versterking intern toezicht

Over haar plannen als bijzonder hoogleraar vertelde De Wolff: “De per 2015 gewijzigde Advocatenwet bepaalt de kernwaarden van de advocatuur: onafhankelijkheid, partijdigheid, deskundigheid, integriteit en vertrouwelijkheid. Deze kernwaarden beogen het maatschappelijke belang van goede rechtsbedeling voor iedereen. Zeker waar de kernwaarden in concrete praktijksituaties tegen elkaar schuren, ontstaan dilemma’s die kritische reflectie en debat verdienen”.

De Wolff wil zich in het onderwijs en onderzoek richten op de betekenis van de kernwaarden in de zeer divers geworden balie. ‘De goede rechtsbedeling staat onder druk, onder meer omdat hoge kosten en complexiteit de toegang tot recht belemmeren en de beroepsgroep te maken heeft met de gevolgen van snelle economische en technologische veranderingen op de praktijkuitoefening”.

De Wolff wil zich ook richten op het functioneren van het toezicht. “De nieuwe Advocatenwet heeft het interne toezicht versterkt en systeemtoezicht ingevoerd. Het toezicht is onlosmakelijk verbonden met de vraag hoe de balie invulling geeft aan de kernwaarden’, aldus de nieuwe leerstoelhouder. ‘Ik zie ernaar uit om met de studenten die zich voor het mooie beroep van advocaat interesseren, deze thema’s verder uit te diepen. Verder zal ik graag binnen en buiten de balie de gedachtenvorming stimuleren over de positie en verantwoordelijkheid van de beroepsgroep in het rechtsbestel”.

Het belang van goede rechtsbedeling, Oratie 8 februari 2018, Universiteit van Amsterdam: https://beroepseer.nl

Diana de Wolff, bijzonder hoogleraar Advocatuur, Universiteit van Amsterdam, 8 maart 2017: www.uva.nl