Psychische aandoeningen zijn de meest gemelde beroepsziekten

In 2022 meldden 683 bedrijfsartsen 2.971 beroepsziekten. Bij 87% van de beroepsziektemeldingen zijn de mensen tijdelijk arbeidsongeschikt. Bij 6,4% zijn zij blijvend (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt door een beroepsziekte.. Dit blijkt uit het op 11 mei 2023 verschenen rapport Kerncijfers 2023 van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten.

Bedrijfsartsen van het Peilstation Intensief Melden rapporteren 111 nieuwe beroepsziekten per 100.000 werknemers in 2022. Psychische aandoeningen hebben de hoogste incidentiecijfers. Hierna komen de aandoeningen aan het houding- en bewegingsapparaat en luchtwegaandoeningen (meestal door coronavirus), neurologische aandoeningen, gehooraandoeningen en huidaandoeningen. De vier economische sectoren met de meeste beroepsziekten per 100.000 werknemers zijn: het onderwijs (163), groot- en detailhandel (151), industrie (137), en gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening (116).

Kerncijfers 2023 is opgesteld in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het rapport geeft een overzicht van het aantal geregistreerde beroepsziekten, de aard ervan en de verdeling binnen sectoren en beroepen in Nederland. Daarnaast beschrijft het wetenschappelijke en maatschappelijke ontwikkelingen met betrekking tot beroepsziekten.

Psychische beroepsziekten

Hoewel publicaties in de media en ervaringen van bedrijfsartsen in de spreekkamer anders doen vermoeden, neemt het aantal gemelde psychische beroepsziekten jaarlijks geleidelijk iets af

In 2022 melden 408 bedrijfsartsen 1.431 psychische beroepsziekten, dat is minder dan in voorafgaande jaren. Hoewel krapte op de arbeidsmarkt voor veel druk op werknemers zorgt en dit ook bij herhaling ter sprake komt tijdens de spreekuren, is dit niet direct terug te zien in het aantal meldingen. Uit recente publicaties blijkt dat er discussie is over de definitie van de diverse psychische ziektebeelden. Dat stress kan leiden tot klachten is wel duidelijk. De betekenis van de term burn-out is echter niet eenduidig, waardoor de een dit ziet als een gevolg van langdurige stress en de ander van mening is dat burn-out niet bestaat. Iedereen is het er wel over eens dat behandeling helpt om de lijdensdruk van stress te verlichten.
De rangorde van meldingen van psychische beroepsziekten is al jaren ongewijzigd: overspanning en burn-out op nummer één, gevolgd door PTSS en daarna depressie.

De burn-out bubbel – Het échte verhaal

In 2022  verscheen het boek De burn-out bubbel – Het échte verhaal van Wilmar Schaufeli en Jan Jaap Verolme. Het boek start met een historische schets. Het begrip burn-out is in de jaren zestig ontstaan, waarbij de klinisch psycholoog en psychoanalyticus Freudenberge wordt gezien als de geestelijk vader en Christina Maslach als de geestelijk moeder van burn-out. De auteurs adviseren de term burn-out te reserveren voor de ziektebeelden met ernstige klachten, en de wat minder ernstige beelden te benoemen als overbelasting/surmenage en de milde beelden als spanningsklachten.

In de ban van burn-out – Over de grenzen van stress

In hetzelfde jaar verscheen het boek In de ban van burn-out – Over de grenzen van stress van Christiaan Vinkers. In zijn boek laat hij zien hoe moeilijk het is om de diagnose burn-out te stellen en zet hij de problemen die hij daarmee heeft systematisch op een rij in tien punten. Hij is van mening dat burn-out niet bestaat en er beter gesproken kan worden van langdurige, ernstige stress. Het boek bevat een heldere uitleg over wat op dit moment bekend is over de diverse stresssystemen in ons lichaam en hoe die samenwerken.

Vinkers houdt een pleidooi om mensen die psychische klachten hebben door te veel stress en bij wie de veerkracht te kort schiet ruimhartig te helpen, en niet te eisen dat er door een deskundige eerst een diagnostisch etiket moet worden geplakt om voor behandeling van de klachten en vergoeding van de kosten in aanmerking te komen.

Mentale klachten voorkómen bij zorgmedewerkers

Werken in de zorg gaat gepaard met een hoge werkdruk. Sinds de coronapandemie is door personeelstekorten verzuim bij zorgmedewerkers de urgentie om aan deze werkdruk iets te doen alleen maar groter geworden. In 2021 is daarom een leidraad ter voorkoming van mentale klachten bij zorgmedewerkers ontwikkeld. Aan de hand van vier stappen wordt een wetenschappelijk onderbouwde aanpak beschreven. Deze is bedoeld voor werkgevers en HR-medewerkers, arboprofessionals en zorgmedewerkers zelf. De leidraad bestaat uit vier adviezen:

1. Een effectieve aanpak van de mentale gezondheid begint bij directie en leidinggevenden
2. Faciliteer een werkomgeving waarin zorgmedewerkers veilig en openlijk kunnen praten over hun mentale gezondheid
3. Heb aandacht voor (beginnende) mentale klachten van zorgmedewerkers en maak tijdig een gesprek hierover mogelijk
4. Zorg voor passende interventies, en biedt deze actief aan, aan zorgmedewerkers die dit nodig hebben of hier behoefte aan hebben

Downloaden Kerncijfers Beroepsziekten 2023, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Amsterdam, mei 2023: https://beroepseer.nl

Psychische aandoeningen meest gemelde beroepsziekten in 2022, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, 11 mei 2023: www.beroepsziekten.nl/content/kerncijfers-beroepsziekten-2023

Nederlands Centrum voor Beroepsziekten: www.beroepsziekten.nl/