Van Vollenhoven: bescherm klokkenluiders

Mr. Pieter van Vollenhoven pleit voor een onafhankelijk instituut voor de bescherming van klokkenluiders. Hij staat ervoor open om – als er een beroep op hem wordt gedaan – daarover mee te denken.

Dat zegt hij zondagavond in het tv-programma Zembla. Het instituut, dat er volgens Van Vollenhoven dit jaar nog moet komen, moet geheel los staan van de overheid.

Als een misstand wordt geconstateerd, meldt de overheid doorgaans dat alles in orde is. Of erger nog, strooit de overheid zand in de ogen, aldus Van Vollenhoven, die voorzitter is van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid en van de Stichting Maatschappij, Veiligheid en Politie.

Betreurenswaardig

Hij constateert dat het klokkenluiders in Nederland niet goed vergaat. Over klokkenluider Ad Bos: “Het is zeer betreurenswaardig. Ik vind als iemand je gewaarschuwd heeft en je ontdekt met parlementaire enquêtes dat de informatie juist is geweest, dan mag het niet zo zijn dat, omdat je die berichten hebt gegeven, dat je dan zo aan lager wal raakt.”

De man van prinses Margriet pleit voor een instituut dat geheel los staat van de overheid omdat de overheid belang heeft bij de uitkomst van het onderzoek. “Net als bij de Onderzoeksraad voor de Veiligheid moet je de overheid niet als direct betrokkene bij je onderzoek hebben.”

Stigmatiseren

Rechtsfilosoof Joep van der Vliet spreekt van “een patroon hoe de overheid met klokkenluiders omgaat, de overheid stigmatiseert ze.” De onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam, deelt de mening van Van Vollenhoven. Hij zegt in Zembla dat juist de overheid de burger moet helpen als hij misstanden signaleert, maar dat dat in de praktijk niet gebeurt.

Van der Vliet stelt dat een rechtstatelijke overheid er niet voor zichzelf behoort te zitten, maar voor de rechtstaat. Hij denkt mensen als Bos en “zo nog een hele serie mensen kunnen getuigen dat de belangen van klokkenluiders bij de regering en het parlement niet in veilige handen zijn.”

Heel anders dan in Nederland wordt in de Verenigde Staten met klokkenluiders omgegaan, aldus advocaat Olav Haazen. Als een bedrijf daar een boete krijgt na een misstand die door een klokkenluider is aangekaart, krijgt die klokkenluider 15 tot 30 procent van die boete uitgekeerd. De Amerikaanse overheid heeft zo wel profijt van de klokkenluiders, maar het kost haar niets.

De Zembla-uitzending was te zien op zondag 20 april om 21.45 uur bij de VARA/NPS op Nederland 2. Relevant is ook het recente rapport Evaluatie klokkenluidersregelingen publieke sector van de universiteit Utrecht (in opdracht van het ministerie van BZK) dat in april 2008 verschenen is: https://kennisopenbaarbestuur.nl

Zie ook het video-interview “Bescherm klokkenluiders beter!”, met Mark Bovens – een van de auteurs van genoemd rapport – bij Video’s op deze site: Klik hier.