Het kabinet heeft plannen om de Centrale Raad van Beroep op te heffen om ‘versnippering van de bestuursrechtspraak tegen te gaan’.
De Centrale Raad van Beroep bestaat sinds 1903 en is een van de drie hoogste bestuursrechters die Nederland kent. Deze Raad oordeelt in hoger beroep over geschillen op het terrein van de sociale verzekeringen, de sociale voorzieningen en ambtenarenzaken. Daarnaast is de Centrale Raad van Beroep rechter in eerste en enige aanleg in geschillen over de uitvoering van wetten voor oorlogs- en vervolgingsgetroffenen en voor beroepen van rechterlijke ambtenaren.
De Centrale Raad van Beroep wordt geleid door een bestuur, bestaande uit de president (voorzitter), een rechterlijk bestuurslid en een niet-rechterlijk bestuurslid en zetelt in Utrecht op het Vrouwe Justitiaplein 1.

Het kabinet wil uitkerings- en arbeidsongeschiktheidskwesties en de uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) door gemeenten nu onderbrengen bij vier gerechtshoven.
Volgens de rechters zal opheffing een ‘funeste’ uitwerking hebben op de kwaliteit van de sociale zekerheids- en ambtenarenrechtspraak. Via een manifest in de Volkskrant, opgesteld door 49 rechters, uiten zij hun ‘intense zorgen’ over het genomen besluit. De beroepsgroep spreekt zich zelden in het openbaar uit over voorgestelde wetgeving. “In een rechtsstaat is het ongebruikelijk en uitzonderlijk, maar wij zien geen andere weg”, staat in het manifest.
De ingangsdatum van deze (wets)wijziging is nog niet definitief. Inwerkingtreding is afhankelijk van goedkeuring door de Tweede en Eerste Kamer of afkondiging van de Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) of ministeriële regeling, én publicatie in het Staatsblad of de Staatscourant.

Er is nooit een fundamentele discussie gevoerd

De rechters vinden dat “een fundamentele discussie over dit wetsvoorstel, dat de kern van de rechtsstaat raakt, niet is gevoerd”. Het kabinet benoemt niet welke concrete problemen bij de huidige organisatie van de hoogste bestuursrechtspraak moeten worden opgelost en doet niets met de adviezen uit de consultatieronde. Ze hopen de politiek te bewegen alsnog iets te doen met ‘de advisering uit het veld’, van onder andere het UWV en de rechterlijke macht. De rechters wijzen op het grote aantal wetten dat in hoog tempo moeten worden gewijzigd. De gespecialiseerde rechters zitten nu bij elkaar in Utrecht waardoor ze alles op elkaar kunnen afstemmen. Als dat straks niet meer zo is, ontstaat het gevaar dat iedereen zijn eigen lijn gaat volgen.

“Als je het over vier gerechtshoven verdeelt, loop je – bewust of onbewust – het risico dat iedereen zijn eigen lijn gaat volgen”, zegt raadsheer Marianne Wagner, een van de opstellers van het manifest. Burgers kunnen dan wel in cassatie bij de Hoge Raad, “maar daar komen de feiten van de zaak niet meer aan de orde. Daardoor kan bijvoorbeeld een ongelijke behandeling bij de verstrekking van bijstand of een pgb niet worden gerepareerd”.

Lees over het manifest in de Volkskrant: Houd rechtspraak Centrale Raad van Beroep bij elkaar, door Ronald Van Male, Herman Rottier, Sandra Lange en Marianne Wagner namens de Centrale Raad van Beroep, 26 februari 2016: https://www.volkskrant.nl

Rechters: kabinetsplan funest voor rechtspraak, door Elsbeth Stoker, De Volkskrant, 26 februari 2016: www.volkskrant.nl

Interessant om te lezen: De stormloop op het hoger beroep bij de Centrale Raad van Beroep. door Bert Marseille, Nederlands Juristenblad, 7 augustus 2009: www.rug.nl