Bas Filippini van Privacy First over kentekenterreur van de overheid en omkering van regels rechtsstaat
Volgens voorzitter Bas Filippini van de Stichting Privacy First is het verplicht invoeren van je kenteken in een parkeerautomaat in strijd met het recht op privacy. Iedere vrije burger heeft immers het recht op privacy in de zin van anonimiteit in de openbare ruimte, ook als men ergens de auto parkeert.
Op 11 november 2014 diende in Amsterdameen een rechtszaak*) naar aanleiding van een parkeerboete die Filippini had gekregen na het niet invoeren van zijn kenteken in een parkeerautomaat.
De rechtszaak draaide in de kern om twee aspecten bij kentekenparkeren die Privacy First onrechtmatig acht:
1. verplichte registratie van kentekens en
2. gebrek aan anonieme betalingsmogelijkheden.
Beide aspecten zijn in strijd met het recht op privacy wegens gebrek aan noodzaak en proportionaliteit. Bovendien ontbreekt een privacyvriendelijk alternatief.
Vier jaar geleden heeft de overheid het plan opgevat alle kentekens van Nederlanders continu te registreren. Het project wordt ook als opsporings- en vervolgingssysteem voor politie en justitie ingezet.
Op initiatief van gemeenten en de Dienst Wegverkeer die de registratie van gemotoriseerde voertuigen en rijbewijzen in Nederland verzorgt (RDW) is de coöperatie Servicehuis Parkeer- en Verblijfsrechten opgericht. Dit servicehuis “neemt gemeenten, parkeerbedrijven en serviceproviders werk uit handen”.
Kentekenterreur
Filippini schrijft op de website van Privacy First:
“Ik weiger namelijk principieel mijn kenteken in te voeren. Dit vanuit het recht op anonimiteit in de openbare ruimte voor burgers die niet met rede verdacht worden van een strafbaar feit. Tevens heb ik het recht op anoniem betalen aan de orde gesteld, aangezien de gemeente Amsterdam (en vele anderen) het betalen met cash geld voor parkeren hebben afgeschaft. Privacy First staat voor het meest elementaire grondrecht, namelijk het recht op privacy en persoonlijke en lichamelijke integriteit. Vanuit het principe van eigen keuzes in een vrije omgeving. Aan deze beide voorwaarden wordt op geen enkele wijze meer voldaan met de kentekenterreur van deze overheid. De trend binnen de overheid is een doorgeslagen efficiency- en controledenken waarbij de burger totaal niet relevant is voor de exponenten hiervan”.
Incident-gedreven angstpolitiek
Volgens Filippini worden de klassieke rechtsregels omgekeerd: “Elke burger is vanaf nu verdacht en moet worden gecontroleerd en geregistreerd. Middels ‘profiling’ (het checken op kenmerken) wordt vervolgens gecheckt of er (potentieel) schuldigen zijn aan een strafbaar feit. Vanuit het principe dat geen enkele burger meer kan ontsnappen. Overijverige ambtenaren buitelen over elkaar heen in voorstellen voor nog meer en betere controle van die verschrikkelijke burgers, die natuurlijk niet te vertrouwen zijn en niet in staat zijn eigen keuzes te maken. Dat zij betaald door en met verantwoording aan diezelfde burger deze vrijheidsbeperkingen implementeren ontgaat hen ten enenmale. Veel belangrijker is het ‘meegaan met de tijd’ en ‘meer omzet uit de burger halen’ tegen ‘minimale kosten’. De overheid heeft tot taak de privacy van elke burger in dit land te beschermen en daarbij mag vrijheid dus best wat kosten. Deze afweging is in het ‘economisch denken’ inmiddels verdwenen, want dit levert natuurlijk geen geld op. We hebben 4.000 jaar gedaan om tot enkele zeer principiële spelregels voor onze rechtsstaat te komen en voor deze basisprincipes zijn miljoenen mensen gestorven in oorlogen of kampen. We kunnen deze rechten dus niet in 15 jaar laten afpakken door incident-gedreven angstpolitiek onder het mom van terrorismebestrijding”.
Elektronische gevangenis met het kenteken als elektronische enkelband
Het surveillanceproject van de overheid blijft zich gestaag uitbreiden. Het is niet meer te stoppen. Filippini: “Er zijn immers miljoenencontracten met ICT-bedrijven en persoonlijke relaties mee gemoeid. ANPR-camera’s boven de snelwegen, trajectcontrole-systemen, elektronische slotgrachten rondom steden en kentekenparkeren zijn allemaal uitingen van één en hetzelfde controlemonster voor de burger. Er wordt een elektronische gevangenis van enorme schaal gebouwd met het kenteken als elektronische enkelband. Reden voor Privacy First om rechtszaken voor te bereiden tegen trajectcontroles, ANPR en het grenscamera-systeem @MIGO BORAS, de verschillende koppen van hetzelfde monster!”
Alternatief: bouwen aan een hoogstaande technologische staat met principes
Waarom zetten we geen hoogstaande technologische alternatieven in – ze zijn voorhanden – die tegelijk de privacy waarborgen? Als we dat doen blijft het recht op anonimiteit in de openbare ruimte gehandhaafd.
Privacy First is van mening dat niet het bouwen van de beste elektronische gevangenis de uitdaging is, maar het bouwen van een hoogstaande technologische staat waarin de principes van vrijheid, gelijkheid en broederschap gewaarborgd zijn. Met privacy enhanced & embedded technology als exportproduct kan Nederland een lichtend voorbeeld worden voor de rest van de wereld!
Een reactie van Jochem Jantzen, directeur Instituut voor Toegepaste Milieu-Economie op de site van RTL vat de hele kwestie nog eens kort en bondig samen: “De gemeente hoeft niet te weten of ik ergens parkeer of niet. Slechts met mijn toestemming mogen ze dat weten. Er zou dan ook een alternatief moeten zijn, maar dat komt er niet (zie discussie OV-chip, ook zo’n doorgeslagen project van de overheid)”.
*) Binnen zes weken doet de rechter uitspraak; het vonnis staat gepland voor 23 december 2014.
Rechtszaak Privacy First tegen kentekenparkeren, Privacy First, 4 november 2024: https://privacyfirst.kinsta.cloud/artikelen/rechtszaak-privacy-first-tegen-kentekenparkeren/
De kentekenterreur van de overheid, door Bas Filippini, Privacy First, 14 november 2014: https://www.privacyfirst.nl/over-ons/columns/item/797-de-kentekenterreur-van-de-overheid.html (Niet meer beschikbaar)
Registratie kenteken bij parkeren moet stoppen, video RTL Nieuws, 11 novembert 2014: www.rtlnieuws.nl
Op de site van Privacy First staat een documentaire die Reda Aitihda in 2012 als afstudeerproject maakte aan de Fontys Hogeschool Journalistiek. Titel: De ondergang van onze privacy?
De documentaire geeft een treffend beeld van de hedendaagse privacyproblematiek en de verschillende manieren waarop mensen “uit het veld” hier tegenaan kijken.
Personen die Aitihda heeft geïnterviewd zijn: Bart de Koning, privacy expert en freelance journalist; Christian van ‘t Hof, senior onderzoeker Informatiesamenleving bij de afdeling Technology Assessment van het Rathenau Instituut; Corien Prins, hoogleraar recht en informatisering aan de Universiteit van Tilburg en lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid; Guusje ter Horst, ex-minister van Binnenlandse Zaken; Ron Looije, woordvoerder Raad van Korpschefs en Vincent Böhre, Director of Operations bij stichting Privacy First.
De documentaire De ondergang van onze privacy? – in drie delen op video: https://www.privacyfirst.nl/aandachtsvelden/privacy-kunst/item/509-afstudeerdocumentaire-de-ondergang-van-onze-privacy.html (De video is niet meer te zien op Privacy First)
Wel te zien op YouTube zijn: De ondergang van onze privacy?
Deel 1 – https://www.youtube.com/watch?v=43-RxIZfTWI
Deel 2 – https://www.youtube.com/watch?v=I9Giy7FJSCs
Deel 3 – https://www.youtube.com/watch?v=lkYn48v58iU
U P D A T E I
Update 30 januari 2015: Na een uitstel van het vonnis heeft de rechtbank uitspraak gedaan op 30 januari 2025 en voorzitter Philippini in het gelijk gesteld! Bij pareren hoeft geen kenteken te worden ingevoerd als kan worden aangetoond dat voor de parkeerplek betaald is.
Privacy First wint rechtszaak tegen kentekenparkeren, Privacy First, 30 januari 2015: https://privacyfirst.kinsta.cloud/artikelen/privacy-first-wint-rechtszaak-tegen-kentekenparkeren/
U P D A T E II
Hof Amsterdam zet streep door kentekenparkeren, Privacy First, 6 november 2015: https://privacyfirst.kinsta.cloud/artikelen/hof-amsterdam-zet-streep-door-kentekenparkeren/