De Belgische festivalmaker Frie Leysen ontving op 12 november 2014 de Erasmusprijs uit handen van koning Willem-Alexander. De prijs is een alarmsignaal, zegt ze in haar dankwoord: “Majesteit, uw land is een plek geworden waar de kunsten nog nauwelijks kunnen ademen”.
De toespraak is niet alleen een alarmsignaal, maar ook een pleidooi en raakt de kern van het kunstenaar zijn.
Halverwege zegt Frie Leysen:

“Realiseren we ons wat we aan het verliezen zijn in dit klimaat van verrechtsing, nationalisme en commercialisering? Deze prijs wordt mij uitgereikt door de koning van Nederland, koning Willem-Alexander. Majesteit, uw land is een plek geworden waar de kunsten nog nauwelijks kunnen ademen,

• Waar het onderscheid tussen kunst, cultuur en culturele industrieën nog nauwelijks gemaakt wordt;
• Waar brutaal het mes gezet werd in de cultuur- en kunstbudgetten. Het theaterlandschap is grondig opgekuist. Alle wildgroei en onkruid zijn netjes weggesneden. Jammer, want van daaruit komt precies vernieuwing, verandering…;
• Een land waar artistieke creatieplekken, laboratoria en onderzoekscentra niet meer bestaan;
• Waar conservatisme welig tiert;
• Waar kunst een ‘hobby van de linksen’ genoemd wordt;
• Waar internationale circulatie van artiesten en hun werk tot een belachelijk minimum herleid is;
• Waar schouwburgen (bijna) allemaal, op enkele uitzonderingen na, hetzelfde doen: een ongeprofileerd programma aanbieden, voor elk wat wils, met als belangrijkste doel cijfers halen. Met als gevolg dat de meeste leeggelopen zijn;
• Een land waar het artistiek geïnteresseerde publiek niet meer aan zijn trekken komt;

Kortom, een land waar kunst en cultuur, en hun publiek, stevig onder druk staan. Niet alleen in Nederland trouwens, overal in Europa is de aanslag op kunst en cultuur ingezet”.

Tot slot roept Leysen op van koers te veranderen: “Op het politieke en economische vlak stelt Europa vandaag wereldwijd niet veel meer voor. Maar onze cultuur en kunsten blijven internationaal toonaangevend. Daarvoor moeten we blijven vechten. Tegen de stroom in om alles te herleiden tot het museaal bewaren van ons verleden, moeten we blijven investeren in een klimaat van levendige, open en innoverende kunsten voor de toekomst”.

Lees de toespraak in de Volkskrant, 13 november 2014: Majesteit, in uw land dreigen kunstenaars te verstikken in een wereldje van glamour, geld en macht: www.volkskrant.nl

Stichting Praemium Erasmianum: http://erasmusprijs.org