Analyse van het ICT-falen van Capgemini en de Sociale Verzekeringsbank n.a.v. Zembla-uitzending

Voor wie de Zembla-uitzending van 2 september 2015 op NPO2 niet heeft gezien: de grootste systeemintegrator in ons land, Capgemini, voert in India projecten voor klanten uit die totaal mislopen voor de klant maar zeer lucratief zijn voor Capgemini zelf. En de opdrachtgevers, de Sociale Verzekeringsbank (SVB) voorop, vinden dat telkens uitstekend, aldus René Veldwijk in zijn analyse in het online tijdschrift Computable. Veldwijk is partner bij de ICT-maatschap Ockham Groep.
De softwaregigant Capgemini kreeg van de SVB de opdracht een nieuw ICT-systeem van uitbetalingen te ontwerpen voor de kinderbijslag en de AOW. De sotfware die Capgemini levert blijkt niet te werken. Deskundigen noemen dergelijke mislukkingen spaghetti-code: onleesbare software. De rekeningen van Capgemini worden gewoon betaald.
Interne kritiek bij de SVB werd geweerd en het management leed aan een ‘tunnelvisie’.

Veldwijk schrijft:
“Op de universiteit werd mij geleerd hoe je een organisatie zo vormgeeft dat ze bestuurbaar is. Essentieel daarbij is functiescheiding, het zodanig opknippen en verdelen van taken en verantwoordelijkheden dat er geen waarde aan een organisatie wordt onttrokken. Daarbij werd meteen verteld dat er geen kruid is gewassen tegen samenspanning. Als functionarissen die elkaar moeten controleren gemene zaak maken houdt alles op.
De Zembla uitzending laat zien wat er gebeurt als topmanagers met elkaar samenspannen: iedereen gaat dan vrijuit.

Samenspanning: horizontaal en verticaal
Zembla’s eerste uitzending over ict-fraude door Ordina suggereerde onbedoeld dat de samenspanning vooral tussen ict-bedrijven plaatsvindt. Bij dergelijke horizontale samenspanning tillen bedrijven samen de opdrachtgever, soms met inschakeling van corrupte lagere ambtenaren. De bedrogen overheidsorganisatie is dan slachtoffer, misschien zwak en onbekwaam, maar wel integer.

In de tweede uitzending corrigeerde Zembla het ontstane beeld. Dat was enorm belangrijk omdat het beeld van bedrogen ambtenaren een dwaalspoor is. Je krijgt dan remedies als: ‘betere procedures’, ‘meer toezicht’, ‘meer opleidingen inkopen’, precies de adviezen waar de Commissie Elias al mee was gekomen. Ook de Autoriteit Consument en Markt (ACM) trapte erin: zij kondigde een onderzoek aan naar ict-misstanden.

Ik probeerde het verkeerde beeld van wat er mis is weg te krijgen. Ik vroeg belet bij de ACM en vertelde dat publieke ict-fraude nagenoeg altijd verticale samenspanning is: afspraken tussen ict-leverancier en publieke opdrachtgever. Ook schreef ik een artikel op computable.nl. De mensen van de ACM hoorden mij aan en zeiden dat verticale samenspanning zaak is van het Openbaar Ministerie, niet van hun. Ik vroeg ze retorisch of zij dachten dat het OM zichzelf zou gaan vervolgen als de kongsi tussen ict-bedrijven Ordina en Quint waarover Zembla had bericht door hun opdrachtgever, het OM zelf zou zijn opgezet.

Nu laat Zembla alsnog zien hoe verticale samenspanning werkt. En op het moment dat ik dit opschrijf komt de NRC met een hoogst welkom bericht: het ACM onderzoek heeft niets opgeleverd. Mooi zo.

Verticale samenspanning: het ultieme bederf
Samenspanning tussen leveranciers en opdrachtgevers is veel ernstiger dan tussen leveranciers onderling. Er zijn dan namelijk altijd functionarissen van de klant betrokken, meestal beslissers, mensen uit de ambtelijke (sub)top, bestuurders. Vriendschap en voortrekkerij worden beloond met geld, weekendjes Schiermonnikoog, offshore bordeelbezoek in Bangalore of een marktconform beloonde baan bij het ict-bedrijf. Ik hoor ook van bestuurders die, murw geworden door verziekte (aanbestedings)regels en gegijzeld door hun ict-leveranciers, lijden aan een ict-variant van het Stockholmsyndroom”.

De spaghetticode, Zembla, 2 september 2015: www.bnnvara.nl/zembla/artikelen/de-spaghetticode

Lees het hele artikel Marktleider in de ICT faalindustrie – Zembla en de modus operandi van Capgemini, door René Veldwijk, Computable, 2 september 2015: www.computable.nl
Computable is de online vaktitel voor professionals in de informatietechnologie. Negen keer per jaar brengt Computable een papieren magazine uit gericht op het ict-management.

Lees ook:
SVB Gate geopend op GeenStijl: Medewerkers doen onthullingen over de interne ‘wantoestanden’ bij de Sociale Verzekeringsbank, Blogs Beroepseer, 19 juni 2015: https://beroepseer.nl

U P D A T E

‘ICT-fiasco SVB had voorkomen kunnen worden’, door Sander Hulsman, Computable, 4 september 2015: www.computable.nl

SVB onderzoekt schijn belangenverstrengeling, door Rik Sanders, Computable, 3 september 2015: www.computable.nl