Leerrecht en leerplicht, het is een onderwerp dat op dit moment veel aandacht krijgt. Er wordt vooral gediscussieerd over de vraag of er een leerrechtambtenaar moet komen in plaats van een leerplichtambtenaar.
Filosoof Marieke Hopman deed onderzoek naar de betekenis van recht op onderwijs voor kinderen in Nederland, specifiek gericht op thuisonderwijs, thuiszitters en Roma-kinderen. Haar rapport – (W)elk kind heeft recht op onderwijs? – is onderdeel van een lopend promotieonderzoek naar de rechten van kinderen. De publicatie daarvan wordt verwacht in 2019.

Op 17 maart 2016, de Dag van de leerplicht, sprak prof. mr. Pieter Huisman de derde Schimmelpenninck-lezing uit, getiteld: Leerplicht in het kader van het leerrecht. Huisman hield in zijn lezing een pleidooi voor een stevige herziening van de Leerplichtwet zodat het leerrecht en de functie van de leerplichtambtenaar, of misschien wel leerrechtambtenaar, duidelijke kaders krijgt die houvast bieden bij het beschermen van het recht op onderwijs en ontwikkeling. De landelijke brancheorganisatie voor leerplicht en voortijdige schoolverlaters Ingrado organiseert de Schimmelpenninck- lezing eens in de twee jaar. Doel is actief bijdragen aan bescherming van het recht op onderwijs.
Naar aanleiding van Hopmans rapport stelde de Tweede Kamer in mei 2015 vragen aan staatssecretaris van Onderwijs Sander Dekker. Op verzoek van de Tweede Kamer voert prof. Huisman deze zomer een nadere verkenning uit. Gebleken is dat 16.000 kinderen geen onderwijs krijgen waardoor ook het sociale aspect van onderwijs volledig ontbreekt voor deze kinderen.

Oproep van Hopman om mee te discussiëren

Marieke Hopman doet een oproep op haar website Kinderrechtenonderzoek mee te discussieren over het onderwerp. In (W)elk kind heeft recht op onderwijs? doet zij een aantal aanbevelingen. Een daarvan betreft de aanstelling in elke gemeente van een leerrechtambtenaar: “Momenteel heeft elke gemeente een ‘leerplichtambtenaar’, mijn voorstel is om deze ambtenaar een andere functie, met een andere focus te geven.
Momenteel is onder de huidige leerplichtwet de opdracht van de leerplichtambtenaar met name gericht op het zorgen dat ouders hun kinderen naar school sturen. Deze opdracht stamt nog uit het begin van de vorige eeuw, toen het nog gebruikelijk was dat kinderen werkten om het gezin van inkomen te voorzien, met name fabriekswerk.

Uit mijn onderzoek blijkt dat er momenteel een centraal punt ontbreekt waar kinderen, ouders en professionals naartoe kunnen zodra de verschillende beslissers geen antwoord kunnen vinden op de vraag: wat is het beste (passende) onderwijs voor dit kind? In de praktijk zie je nu dat het met name in deze situatie is, dat een kind thuis komt te zitten.

Op het moment dat er iets misloopt kunnen scholen, ouders en/of leerlingen zich melden bij de leerrechtambtenaar. Deze gaat dan op zoek naar een oplossing, in overleg met de betrokken partijen. Hij zal in veel gevallen ook advies bij professionals moeten inwinnen, zoals bijvoorbeeld van een arts (jeugdarts, pedagoog, psycholoog), het samenwerkingsverband, de onderwijsconsulent, de onderwijsinspectie en/of jeugdzorg – afhankelijk van de situatie”.

Hopman heeft een schets gemaakt van haar voorstel. Ze hoort “heel graag hoe jullie hierover denken!” Ga naar De leerrechtambtenaar: concrete uitwerking, 19 juni 2016: http://kinderrechtenonderzoek.nl (Website is opgeheven)

(W)elk kind heeft recht op onderwijs? Een onderzoek naar de betekenis van recht op onderwijs voor kinderen in Nederland, specifiek gericht op thuisonderwijs, thuiszitters en Roma-kinderen, door Marieke Hopman, mei 2016: www.defenceforchildren.nl

Discussie leerrechtambtenaar, Ingrado, 21 juni 2016: http://www.ingrado.nl (Item niet meer beschikbaar op deze site)