Dick van der Wateren over Flip the system waarin een alternatief voor de Onderwijsinspectie

Dick van der Wateren, docent en coach van jongeren, besteedt in zijn blog Een Alternatief voor de Onderwijsinspectie alvast aandacht aan de internationale uitgave van het in 2013 verschenen boek Het alternatief. Het nieuwe boek heet Flip the system – Changing education from the ground up en staat op punt van verschijnen. Van der Wateren schrijft dat er een hoopvolle ontwikkeling aan de gang is waarbij leraren steeds meer de regie krijgen over het onderwijs. Inmiddels blijkt dat ook de Onderwijsinspectie mee wil denken over nieuwe manieren om het onderwijs te evalueren en bij te dragen aan de ontwikkeling.
Van der Wateren schreef een bijdrage voor Flip the system, samen met de Amerikaanse hoogleraar Audrey Amrein-Beardsley: Measuring what doesn’t matter – The nonsense and sense of testing and accountability.

Van der Wateren in zijn blog: “We schetsten een alternatief voor toegevoegde waardemodellen (value added models, VAMs) om de kwaliteit van het onderwijs te meten. Die ideeën verwerkte ik in twee blogs voor de Onderwijscoöperatie, waarin ik commentaar gaf op een studie over toegevoegde waarde, waarvoor de Onderwijsinspectie opdracht had gegeven. Ik vreesde dat we hier dezelfde toestanden zouden krijgen als in de VS, waar docenten worden ontslagen en hele scholen gesloten wanneer hun toegevoegde waarde te laag uitvalt.

Toen ik vervolgens werd uitgenodigd voor een gesprek bij de Onderwijsinspectie, bleek dat die al niet meer erg geïnteresseerd was in toegevoegde waarde meten, maar des te meer in ons alternatief. Ter plekke bedachten we een vorm van evaluatie, waarbij de verantwoordelijkheid zou liggen bij leraren en scholen en waarbij de Inspectie vooral een adviserende rol zou spelen. We spraken af dat ik scholen in het po en vo zou benaderen, die deze alternatieve vorm van evaluatie willen ontwikkelen en uitproberen.

Flip de Inspectie

De Onderwijsinspectie experimenteert al een tijdje met andere vormen van toetsing, onder andere door docenten mee te nemen bij inspectiebezoeken. Mijn voorstel gaat een stuk verder. In plaats van mee te lopen met een inspecteur, nodigt een groep leraren die verantwoordelijk is voor de evaluatie een inspecteur uit om mee te denken over de ontwikkeling van het onderwijs op hun school. Dat zou er dan zo uit kunnen zien.

Op een school kiezen de leraren uit hun midden een groep collega’s, die gezag en vertrouwen hebben en die de doorlopende evaluatie van het onderwijs begeleiden. Bij die groep wordt een onderwijsinspecteur als extern lid uitgenodigd, die als een kritische vriend meedenkt en adviseert. De deelnemende inspecteur brengt een grote ervaring en kennis over heel diverse scholen in, die de kwaliteit van de evaluatie kunnen waarborgen. Bovendien kan voor de buitenwereld worden verantwoord dat hier niet de slager zijn eigen vlees aan het keuren is.

Elke leraar krijgt feedback van collega’s (collegiale intervisie), van leerlingen en ouders en van zijn of haar leidinggevende (supervisie). Daarnaast maakt iedere leraar een kort verslag over de aan het begin van een schooljaar gestelde uitgangspunten en doelen en wat daarvan in de loop van het een jaar terecht gekomen is. Die reflectie is een belangrijke aanvulling op de terugkoppeling die de leraar van anderen heeft ontvangen.

De evaluatiegroep verzamelt alle informatie en bespreekt die samen met de betrokkenen. Het hele proces is transparant, behalve wanneer het om gevoelige, persoonlijke zaken gaat. De evaluatiegroep bezoekt ook andere scholen, zodat we van elkaars ervaringen kunnen leren. Dit alles staat in dienst van de ontwikkeling, zowel de persoonlijke als die van de school als geheel.

Het is van groot belang dat scholen die aan deze vorm van evaluatie en reflectie meedoen een goed ontwikkelde onderwijsvisie hebben, die in de praktijk aanwijsbaar een rol speelt – geen ‘papieren tijger’ dus. Aan die onderwijsvisie kan elke leraar zichzelf en collega’s toetsen.

Flip de onderwijsontwikkeling

Dat was versie 1.0 van het evaluatiemodel. Versie 1.1 gaat nog wat verder, maar heeft het voordeel dat hij de werkdruk niet verhoogt”.

Lees de hele blog van Dick van der Wateren, waarin hij aan het slot meedeelt dat het komende jaar tien tot twaalf scholen uit het basis- en voortgezet onderwijs de methoden gaan uitproberen: Een Alternatief voor de Onderwijsinspectie, Onderwijscoöperatie, 6 juli 2015: www.onderwijscooperatie.nl (site niet meer beschikbaar. Onderwijscoöperatie is opgeheven per januari 2019).
Ga voor blog naar Blogcollectief Onderwijs (7 juli 2015): https://onderzoekonderwijs.net/2015/07/09/een-alternatief-voor-de-onderwijsinspectie/

U P D A T E

Internationale uitgave van ‘Het alternatief’ is verschenen: ‘Flip the system’, Blogs Beroepseer, 9 juli 2015: https://beroepseer.nl