“Als het probleem zit bij de uitvoering, moet je dus de uitvoering belonen, en niet gehoorzaamheid. Ik weet niet of het waar is, maar er is dat stereotype dat Nederlanders nogal van regels houden. Als er een bureaucratische cultuur is waarbij mensen vooral bezig zijn zichzelf in te dekken en te voldoen aan de regels, en afwijken van de regels wordt bestraft, dan heb je geen reden om doelen te behalen. En dus moet je als overheid nadenken over het belonen van het halen van het doel: geef die ambtenaren een bonus. Promoveer ze. Niet omdat ze de regels volgen, maar omdat het ze lukt mensen uit armoede te halen”.

Negen jaar na zijn bestseller Evicted schreef de Amerikaanse hoogleraar Matthew Desmond een nieuwe: Proverty, by America (maart 2023) dat gaat over armoede, maar niet noodzakelijk over de armen. “Armoede bestaat, omdat de niet-armen er baat bij hebben”.
Desmond is geïnterviewd over zijn boek voor Vrij Nederland door Maaike Schoon: We moeten stoppen met investeren in de rijken. De foto’s zijn van Jochem van Grunsven.

Matthew Desmond is hoogleraar sociologie aan de Amerikaase Princeton University. Zijn in 2017 gepubliceerde Evicted: Poverty and Profit in the American City bereikte wereldwijd miljoenen lezers en won talrijke prijzen, waaronder de prestigieuze Pulitzer Prize.
Desmond is hoofdonderzoeker van The Eviction Lab, waar zijn onderzoek zich richt op armoede, het leven in de stad, huisvestingsonzekerheid, openbaar beleid en raciale ongelijkheid. De Amerikaanse journalistieke onderneming Politico noemde Desmond één van de “vijftig mensen in de VS die het nationale politieke debat het meest beïnvloeden”.

Het citaat bovenaan over regels en de Nederlanders was Desmonds antwoord op Maaike Schoons vraag: Politici zeggen hier regelmatig dat armoede onacceptabel is, en dat ze het willen oplossen. En toch lukt het niet. Hoe kan dat dan?

Desmond zegt dat armoede pijn is en niet alleen gebrek aan geld. Het is onzekerheid over je huis, over je baan en dus over je leven. Het is geweld: huiselijk geweld, geweld op straat, seksueel misbruik. Armoede is trauma.

Maaike Schoon: Om trauma te helen, moeten er twee dingen gebeuren: het moet erkend worden en het moet stoppen. Maar geen van beiden gebeurt. Wat heeft dat voor effect?
Desmond: “Het betekent dat heel veel van mijn landgenoten heel beperkte, gevaarlijke levens leiden. Levens die in de knop worden gebroken. Het berooft mensen van hun talent en ambities. Er is een neiging om over arme mensen te praten als waren zij mensen uit de middenklasse, maar dan zonder geld. Maar dat is zó fout. Armoede is uitputten. Je wordt blootgesteld aan geweld en aan hevig trauma vanaf een heel jonge leeftijd. Armoede kidnapt je brein, het vernedert je tot op het bot”.

Op de vraag hoe we er dan voor zorgen dat degenen die de beslissingen nemen en geen armoe hebben gekend,  de juiste beslissingen nemen? Desmonds antwoord is: “Dat is aan jou en mij, aan ons. The big us. Zij die veilig zijn, de hoogopgeleiden, degenen met een huis, je weet wel: de mazzelaars. Daarom zeg ik: wij moeten poverty abolitionists worden. En dat betekent tegen je eigen belang ingaan, juist ook op individueel niveau. Spreek je uit tegen subsidies voor de rijken en de hogere middenklasse. Zorg dat je je bemoeit met politiek. Zorg ervoor dat je elkaar tegenkomt, op welke manier dan ook. In publieke parken, op publieke scholen. Ik weet dat we in het goddelijke Europa zijn, maar zelfs religie kan hier een rol in vervullen”.

‘We moeten stoppen met investeren in de rijken’, interview met Matthew Desmond door Maaike Schoon, Vrij Nederland no 6,  2023. www.vn.nl/product/vrij-nederland-nr-6-2023/ (Loss nummer te koop in kiosk en winkel)
Op de website van VN is het interview getiteld De armen blijven arm omdat de rest er baat bij heeft, zegt schrijver Matthew Desmond, 28 juni 2023: www.vn.nl/armen-blijven-arm-matthew-desmond/
In hetzelfde nummer 6 staat ook een boeiend interview met Trèske Heere van De Dreamfabryk die mensen met weinig geld ondersteunt in praktische autonomie. ‘Met regeltjes maak je mensen weerloos, klein, afhankelijk’.

Matthew Desmond was op 9 juni 2023 te gast in Rotterdam ter gelegenheid van zijn nieuwe boek Poverty, by America.
Enkele uren voordat hij zijn lezing gaf in debatcentrum Arminius had Vers Beton – tijdschrift voor de harddenkende Rotterdammer – een interview met hem: Wie van de welvaart blijft profiteren, zal armoede niet (echt) bestrijden. 15 juni 2023. Te lezen – achter betaalmuur – op www.versbeton.nl