Leraren en schoolleiders als gewaardeerde professionals

Erken en waardeer leraren en schoolleiders als professionals door hun een stem te geven in kwesties betreffende hun werk en beroep. Deze aanbeveling komt voort uit een internationaal grootschalig, vergelijkend onderzoek van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO). Het betreft de in maart 2020 gepubliceerde vervolgrapportage over het lerarenberoep en de school, getiteld: TALIS 2018 Results (Volume II) – Teachers and School Leaders as Valued Professionals. TALIS staat voor Teaching and Learning International Survey .
Het onderzoek vond plaats in de periode 2016-2018. De eerste rapportage is gepubliceerd in juni 2019.
Aan TALIS hebben deelgenomen ruim 250.000 leraren en schoolleiders van het voortgezet onderwijs uit 48 landen en van het primair onderwijs uit 15 landen.

TALIS 2018 biedt leraren en schoolleiders de mogelijkheid zich uit te spreken over hun eigen professie en werkomstandigheden en zo een bijdrage te leveren aan nationale beleidsontwikkeling.

In Nederland hebben ruim 2.500 leraren en bijna 180 schoolleiders van ruim 160 scholen in de onderbouw van het voortgezet onderwijs meegedaan aan het onderzoek, in het primair onderwijs waren dat ruim 2.000 leraren en bijna 180 schoolleiders van bijna 180 scholen. De resultaten voor Nederland zijn te vinden op de Nederlandse site van TALIS 2018. https://talis2018.nl/resultaten-talis-2018 (Website bestaat niet meer. Zie onderaan voor downloaden rapport).

Stress en werkdruk

Het gemiddelde percentage van leraren in het voortgezet onderwijs dat last heeft van stress is 49 procent. In Nederland ligt dat getal wat lager: 34 procent in het voortgezet onderwijs en 37 procent in het primair onderwijs. Het percentage leraren dat tevreden is met hun salaris bedraagt 58 procent in Nederland. Internationaal is dat 39 procent.
Over (administratieve) werkdruk in het onderwijs wordt internationaal steeds luider geklaagd. In Nederland is dat percentage 46 procent in het voortgezet onderwijs, in het basisonderwijs 75 procent.

De leraar als professional

Leraren en schoolleiders als ‘professionals’ erkennen wil zeggen dat we hoge verwachtingen van hen hebben. Het betekent dat ze hun werk niet alleen op een effectieve manier behoren uit te voeren maar dat ze tijdens hun loopbaan ook hun vaardigheden verbeteren en samenwerken met collega’s en ouders. Ze maken het onderwijs beter en denken op een creatieve manier na over de uitdagingen waarmee ze worden geconfronteerd in hun werk.
Als we van leerkrachten en schoolleiders verwachten dat ze professionals zijn dan behoren we hen ook als zodanig te behandelen.
Het rapport is bedoeld als een diepgaande analyse van de manier waarop leraren en schoolleiders hun beroep en de waarde van hun werk beleven. Hoe is het gesteld met hun welzijn en in hoeverre hebben ze te maken met stress? Zijn ze tevreden over hun arbeidsvoorwaarden? Er wordt ook ingegaan op contractafspraken van leerkrachten en schoolleiders, de mogelijkheden voor het verrichten van professionele taken zoals samenwerken in teamverband, zelfstandig beslissingen nemen en leiderschapspraktijken.

De resultaten laten zien dat de overgrote meerderheid van leraren en schoolleiders – 76 procent – tevreden is met hun beroep.
Scholen zouden moeten profiteren van dat enthousiasme door scholen te maken tot intellectueel stimulerende werkplaatsen. Als dat niet gebeurt, dan volgt ontgoocheling. Combineer dat met stress en werkdruk vanwege zware administratieve lasten en lesgeven wordt plotseling heel onaantrekkelijk en het beroep wordt niet meer tot de meest gerespecteerde beroepen gerekend.

Frustratie en onvrede mogen niet worden genegeerd

Het is belangrijk erop te wijzen dat bij bevordering van het welzijn van leraren en schoolleiders, zij waarschijnlijk sterker gemotiveerd zijn en dusdanig toegewijd aan hun beroep dat ze er niet over denken ander werk te zoeken. Frustratie en onvrede mogen niet worden genegeerd.
Het vaststellen van oorzaken van stress en het met elkaar in evenwicht brengen van belangen is een van de uitdagingen van TALIS. Stress hoeft niet die verstikkende werking te hebben zoals in andere beroepen voorkomt.
Leraren en schoolleiders behandelen als professionals wil zeggen een open en directe dialoog aangaan met hen en respect tonen voor hun visie op hun eigen ontwikkelingsbehoeften.
Gebleken is dat slechts 26 procent van de leraren denkt dat ze door anderen worden gewaardeerd in hun werk.

De boodschap van TALIS is constant: de kwaliteit van een schoolsysteem kan niet hoger zijn dan de kwaliteit van leraren en schoolleiders. Het nieuwe, tweede deel van TALIS 2018 voegt daaraan toe dat de kwaliteit van docenten en schoolhoofden de kwaliteit van hun opleiding, hun mogelijkheden tot samenwerking en ontwikkeling, en de kwaliteit van hun arbeidsomstandigheden, niet kunnen overtreffen.

Op basis van de uitspraken van de ondervraagde leerkrachten en schoolleiders biedt het rapport een reeks aanbevelingen voor beleid ter versterking van een professionele loopbaan in het onderwijs.

TALIS 2018 Results (Volume II) – Teachers and School Leaders as Valued Professionals, 23 maart 2020: https://www.oecd-ilibrary.org/education/talis-2018-results-volume-ii_19cf08df-en

TALIS 2018 Results (Volume I) – Teachers and School Leaders as Lifelong Learners, 19 juni 2019: https://www.oecd-ilibrary.org/education/talis-2018-results-volume-i_1d0bc92a-en

TALIS 2018: Nationaal rapport voortgezet onderwijs, mei 2020: https://beroepseer.nl

Stress voor leraren is wereldwijd probleem, door Michiel van Nieuwstadt, AOb, 13 juli 2020: www.aob.nl