Vreewijk, ook wel Tuindorp Vreewijk, is een wijk in het Rotterdamse stadsdeel Feijenoord. In de wijk bevindt zich Leeszaal Vreewijk, opgericht in 2015. Het concept is eenvoudig: boeken die je niet meer leest breng je naar de leeszaal en je kunt deze ruilen door andere boeken uit te zoeken. Je kunt de boeken vervolgens weer ruilen, terugbrengen, houden of doorgeven. Leeszaal Vreewijk is geen bibliotheek. Het is een plek om lezen en leesplezier te bevorderen en bevat boeken voor alle leeftijden.

Voor Vers Beton – ‘tijdschrift voor de harddenkende Rotterdammer’ – schreef Lindy Kuit een mooi artikel: De leeszaal en andere lessen uit Vreewijk. Kuit studeerde kunst- en architectuurgeschiedenis en schrijft niet alleen voor Vers Beton, maar ook voor o.m. Metropolis M en ArchiNed.

Lindy Kuit:

“Wat Vreewijk zo bijzonder maakt, is dat het niet alleen is ontwikkeld naar de principes van Ebenezer Howards garden city movement – een revolutionair model voor stedelijke ontwikkeling uit 1898 dat arbeiders uit hun toen erbarmelijke woonomstandigheden moest bevrijden met frisse lucht, zonlicht, adem- en speelruimte – maar ook volledig particulier is geïnitieerd.
Bankier Karel Paul van der Mandele, ook wel bekend als K.P., was de geestelijk vader van Vreewijk. Een zeer invloedrijke man in de stad, die blijkbaar ook H.P. Berlage in zijn adresboekje had staan en deze beroemde architect en stedenbouwkundige vroeg om het stratenplan te ontwerpen. Onder anderen architect Marinus Jan Granpré Molière bouwde voort op dit plan. Granpré Molière was een echte traditionalist; een man van baksteen, hout, pergola’s en kleine, gezellige huisjes. Dit leidde tot Vreewijks kenmerkende, idyllische en bijna Anton Pieck-achtige sfeer. Een groen dorp in de stenen stad.

Die sfeer hangt er nu, bijna honderd jaar later, nog steeds. Ondanks tegenslagen als verpaupering en criminaliteit – in 2007 belandde Vreewijk zelfs op de beruchte ‘lijst van Vogelaar’. Het voortbestaan heeft Vreewijk grotendeels te danken aan solidaire en betrokken bewoners.

Rond dezelfde tijd als de Vogelaarlijst wilde Havensteder de door de tijd (en gebrek aan onderhoud) aangetaste Vreewijkhuisjes slopen. De bewoners verenigden zich en zetten een stevige en succesvolle lobby op. De wijk werd een beschermd stadsgezicht en de jaren daarna uitgebreid gerenoveerd”.

Kuit over Leeszaal Vreewijk:

“Je kunt gewoon binnenlopen – ‘Iedereen die hier binnenkomt krijgt eerst een kop koffie of thee’ – of aansluiten bij speciale middagen of avonden: een bijeenkomst over euthanasie bijvoorbeeld, of een lezing van een historicus of schrijver. “Niet om bewoners op te voeden of te verheffen, maar gewoon om de interesses die er in de wijk zijn breed te bedienen”, aldus Termeer.

Vrijwilliger Marjan vindt de leeszaal ‘een enorm goed doel’. Ze zit in between jobs en deze bijbaan biedt haar een mooie kans om ‘terug te komen in de maatschappij’. ‘Iedereen komt hier – nieuwkomers in de wijk, studenten, ouderen. Laatst stond ik met twee vluchtelingen kinderleesboekjes uit te zoeken en hardop de teksten te lezen. En weet je wat al die woordenboeken kosten voor scholieren en hun ouders die geen cent te makken hebben? Hier kun je ze gratis ophalen’.

Ik vraag me af waarom Rotterdam in het huidige tijdsgewricht niet nog veel meer leeszalen heeft zoals die in Vreewijk. En hoeveel lessen we nog meer kunnen leren van deze bijzondere tuinwijk”.

Lees het hele artikel van Lindy Kuit, lessen uit Vreewijk, Vers Beton, 7 maart 2024: www.versbeton.nl/2024/03/de-leeszaal-en-andere-lessen-uit-vreewijk

Leeszaal Vreewijk: https://leeszaalvreewijk.nl