Op de site Professionele Ruimte die speciaal gewijd is aan het onderwijs staat een blog over #onderwijs2032 naar aanleiding van de oproep op 17 november 2014 van staatssecretaris Sander Dekker van het Ministerie van Onderwijs om mee te denken over de toekomst van het onderwijs. Deze “Start van de nationale dialoog over de toekomst van het onderwijs” wil samen met leraren, leerlingen, ouders en andere belanghebbenden de totale onderwijsinhoud tegen het licht houden en bij de tijd brengen.
Wat moeten kinderen leren op school zodat ze klaar zijn voor de toekomst?
Het jaartal 2032 is gekozen omdat een kind dat in 2014 voor het eerst naar school gaat, rond 2032 solliciteert naar een eerste baan. Leert dit kind vandaag op school wat het in 2032 nodig heeft?

Onderwijskundige Jorik Huizinga vraagt zich in zijn blog af of het paradigma van #onderwijs2032 wel deugt en citeert Aleid Truijens die in de Volkskrant van 22 november 2014 schreef dat onderwijs zich helemaal niet kan voorbereiden op al het onbekende van de toekomst: “Onderwijs moet het kind niet aanpassen aan de toekomst, maar het de werktuigen bieden om straks elke toekomst aan te kunnen”.

Huizinga: “Duidelijk is dat we de toekomst lastig kunnen voorspellen en dat we het niet redden met een opsomming van alles wat wij nu weten. Alle relevante inhouden van het onderwijs kennen we niet, we weten zelfs niet hoe leerlingen straks leren. Truijens pleit voor verbreding van de visie. Verbreding van de verantwoordelijkheid zelfs. Het is volgens haar problematisch dat de verantwoordelijkheid voor het onderwijs eind jaren tachtig geheel aan de schoolbesturen werd overgedragen. Deze wijziging heeft volgens haar noch geleid tot een beter product voor de afnemer, noch tot meer autonomie van de professional”.

Gert Biesta over onderscheid tussen leren en onderwijzen

Huizinga citeert ook uit een recent door Gert Biesta geschreven artikel over freeing teaching from learning: het doorbreken van de strikte verbinding tussen onderwijzen en leren. Die verbinding wordt wel gelegd bij #onderwijs2032 in de uitspraak: “#onderwijs2032 – Leren onze kinderen nog de juiste dingen?”.
Biesta is hoogleraar Theorie en beleid van onderwijs en opvoeding aan de Universiteit van Luxemburg en schrijver van een aantal boeken w.o. Goed onderwijs en de cultuur van het meten en The beautiful risk of education. Dat laatste boek wordt momenteel vertaald in het Nederlands en verschijnt voorjaar 2015.

Onderwijzen en leren zijn elkaars synoniemen geworden, maar Biesta vindt het belangrijk “beide woorden gescheiden te houden”. De directe verbinding tussen onderwijs en leren is niet reëel en niet wenselijk volgens hem. Leren hoeft niet het enige doel te zijn van onderwijs.

Huizinga:”Voor veel mensen is leren echter wel het doel van onderwijs. Dit is juist in deze tijd zorgwekkend, omdat politici teveel verwachten van de leraar als het gaat om ‘production’ en ‘outcome’. Als het geleerde in die termen wordt verwoord, dan verliest men de kern uit het oog. Het helpt om beide begrippen te scheiden”.

Volgens Biesta is de taal van het leren anders dan de taal van het onderwijzen en moet de taal van onderwijzen altijd gaan over drie domeinen in samenhang:

• Kwalificatie: het je eigen maken van kennis en vaardigheden.
• Socialisatie: je voorbereiden op een leven als lid van een gemeenschap en kennismaken met tradities en praktijken.
• Subjectivering: vorming van de persoon.

De onderwijzer (liever dan leraar?) dient ervoor te zorgen in het onderwijs een goede balans te vinden tussen bovenstaande domeinen. De onderwijzer is verantwoordelijk voor het aanbod. Dat moet kwalitatief goed zijn. De onderwijzer kan echter niet verantwoordelijk worden gehouden voor het leren. Onderwijs leidt niet automatisch tot leren… en dat hoeft ook helemaal niet.

Aan het slot van zijn blog vraagt Huizinga of we misschien niet met een verkeerd paradigma opgescheept zitten. Hij suggereert wat dieper na te denken, net als Truyens en Biesta hebben gedaan. Om te verwoorden wat onze kinderen ‘moeten’ leren.

Lees de hele blog van Jorik Huizinga: #onderwijs2032, Professionele Ruimte, 23 november 2014: www.professioneleruimte.nl (blog en site niet meer beschikbaar; ook niet op http://www.professioneleruimte.info/archief).

Freeing teaching from learning: Opening up existential possibilities in educational relationships, door Gert Biesta in tijdschrift Studies in Philosophy and Education, november 2014: http://link.springer.com

Dekker wil ideeën over toekomst onderwijs, Nu.nl, 17 november 2914: www.nu.nl/

Start nationale dialoog over de toekomst van het onderwijs, Ministerie van OCW, 17 november 2014: www.rijksoverheid.nl (niet meer beschikbaar op site Rijksoverheid).

#onderwijs2030: http://onderwijs2032.nl (site is opgeheven)

U P D A T E

Eindadvies Ons Onderwijs 2032, Platform Onderwijs 2032, januari 2016: https://beroepseer.nl