Caroline Raat – onderzoeker, docent, auteur en adviseur staats- en bestuursrecht – legt op de site van Risk & Compliance Platform Europe uit dat de kindertoeslagaffaire geen incident is, ook niet qua fouten in de rechtspraak.
Ze schrijft:

“Het valt op in over elkaar buitelende publicaties over de toeslagenaffaire: niet alleen bestuur en ambtenarij – en de wetgever zelf, maar ook de bestuursrechter (de rechter die in zaken tegen de overheid uitspraak doet) wordt aangewezen als een van de partijen die niet goed heeft opgelet. Dat is uniek, want kritiek op de rechter is ‘not done’ in ons land. Er wordt verwezen naar een prachtige vijfde plek op een ranking die niets voorstelt. We leveren kritiek op het Poolse Constitutionele Hof, terwijl Nederland zo’n rechtsstatelijk instituut niet eens kent.
Zullen we vanaf vandaag ophouden met onze zelfgenoegzaamheid en met oud-ombudsman Brenninkmeijer constateren dat de Nederlandse rechtsstaat erodeert? De toeslagenaffaire is iconisch voor wat er mis kan gaan in de rechtsstaat – waarin de burger wordt beschermd tegen de overheid. Het zou echter vreemd zijn dat dit de enige keer is dat dit gebeurt; het gebeurt veel vaker. Alleen valt dat – net als bij de ouders die slachtoffers werden van een dolgedraaid overheidssysteem – niemand op: de rechter in de laatste plaats niet.

Mensen die nog nooit met de rechtspraak te maken hebben gehad, denken dat de rechter ‘actief’ is: zelf onderzoek doet, stukken opvraagt en die van geen van de partijen onder de indruk raakt”

Dat soort rechters zijn er wel, maar uit een onthutsend voorbeeld uit haar eigen praktijk blijkt dat er bestuursrechters zijn die graag achterover leunen en niet actief zijn. En dat heeft consequenties.
Raat vernam van een eerlijke rechtbankmedewerker dat er wel erg slordig met dossiers wordt omgegaan, waardoor ze niet terechtkomen in het officiële dossier.
“Veel overheden en overheidsadvocaten speculeren erop dat op deze manier de overheid wel erg makkelijk gelijk krijgt. In de uitspraak blijkt dan dat ingezonden stukken om ‘feiten’ te weerleggen, niet worden genoemd”.

Momenteel voert Raat namens een klant een principiële procedure over gerommel met dossiers. Ze geeft ook een voorbeeld van hoe het wel kan, in een zaak waarin behoorlijk wat mensen de dupe zijn geworden van een niet bona fide beleggingsbedrijf.

Actieve, responsieve rechter

Raat pleit voor een actieve rechter. Of een responsieve rechter – een nieuw modewoord. Dat zou volgens haar een aardig begin zijn. De rechter behoort op het dossier te zitten, de stukken goed te lezen en, als er zaken ontbreken, de stukken op te vragen. Dat betekent dat de rechter niet moet ‘versnellen’, zoals de rechtspraak zelf stelt, maar ‘verbeteren’.

Lees het hele artikel  Nederland ‘verpoolt’. De toeslagenaffaire: incident of kanarie in de kolenmijn? door Caroline Raat, Risk & Compliance Platform Europe, 18 december 2020: www.riskcompliance.nl/news/nederland-verpoolt-de-toeslagenaffaire-incident-of-kanarie-in-de-kolenmijn/

U P D A T E

Rechter zat opzichtig te slapen in toeslagenaffaire. Ook de rechtspraak heeft gefaald in de toeslagenaffaire. Eén oplettende rechter had het tij kunnen keren, door Tom Eijsbouts, emeritus hoogleraar rechten Universiteit van Amsterdam en Leiden, de Volkskrant, 22 december 2020: www.volkskrant.nl/columns-opinie/rechter-zat-opzichtig-te-slapen-in-toeslagenaffaire~b736294b/

Foto bovenaan: De Parlementaire commissie Kinderopvangtoeslag presenteert eindverslag ‘Ongekend onrecht’ op 17 december 2020