In de zomer van 2018 zijn psycholoog Frits Bosch¹⁾ en collega’s begonnen aan de opbouw van het netwerk GGZ op maat – een geestelijke gezondheidszorg op maat – van (ex-)GGZ-patiënten en professionals. Het is een netwerk van gelijkgestemden van verschillende disciplines.

GGZ professional Melanie van Roekel vertelt aan Stichting Beroepseer over het doel van GGZ op maat: “Wij willen een stevige gesprekspartner worden bij overheden en zorgverzekeraars, zodat er meer geluisterd wordt naar zowel de professional als de patiënt. Dat is immers waar het om draait. Het gaat om geestelijke gezondheidszorg, dus zorg voor de geest. Een geest die conform ons classificeringssysteem moet lijden om deze zorg te mogen ontvangen. De enige die kan bepalen of er sprake is van lijden is natuurlijk de patiënt zelf. Het enige wat de zorgverlener doet is proberen aansluiting te vinden en een behandeling geven.

Maar, zowel het lijden van de patiënt als de expertise van de zorgverlener worden niet erkend door de overheid en de zorgverzekeraars. Zij proberen de mens in zijn uniciteit te generaliseren en op te zadelen met voorgeprogrammeerde behandelschema’s die bij wijze van spreken met een strippenkaart kunnen worden afgewerkt. Mijns inziens is dit niet ‘zorg dragen voor de geest’ maar ‘zorg dragen voor reductie van de geest’. Om nog maar te zwijgen van  alle protocollen en verantwoordingsmodules waar zorgverleners mee te maken hebben. Zorg dragen voor de geest doe je met tijd, aandacht en contact.

Door het betalingssysteem evenwel – dat gebaseerd is op de Diagnose Behandel Combinatie (DBC) – wordt de hulp ingeperkt door vergoedingen binnen algemeen geldende tijdsgrenzen waardoor vaak afbreuk gedaan wordt aan de therapeutische relatie tussen behandelaar en patiënt. Desondanks heeft een groot deel van de GGZ-aanbieders nog steeds compassie met hun patiënten en met dezelfde aandacht die zij voor hun patiënten hebben concentreren zij zich nu op het verbeteren van de GGZ”.

Binnen kantoortijden

GGZ op maat richt zich vooral op regelgekte, wachttijden, gecoördineerde en gecontinueerde zorg, toegankelijke zorg en vroeg-signalering.
Van Roekel licht toe: “Om een parallel te trekken met de fysieke gezondheidszorg: als wij fysiek lijden bestaat de mogelijkheid een huisarts, een huisartsenpost of zelfs de spoedeisende hulp te bezoeken. Binnen de geestelijke gezondheidszorg ligt dit een stuk complexer. Zo is het bijvoorbeeld bij grote GGZ-instellingen alleen mogelijk om binnen kantoortijden de eigen hulpverlener te spreken als er sprake is van ernstige psychiatrische problemen zoals suïcidaliteit of psychose. De meeste crises (lees: psychisch lijden) kan men natuurlijk niet in kantoortijden plannen; ze komen vaak in de stille uren van de avond of de weekenden.

Hoe kun je zorg  verlenen als je niet bereikbaar bent? Bij de kleine zelfstandigen zien we dat zij vaak flexibeler zijn met hun agenda, ze zijn sneller bereikbaar en kunnen ondersteuning bieden. Ook behandelen zij een crisis bij de eigen patiënten zelf en verwijzen zij niet of nauwelijks door naar een crisisdienst. Zij stellen zichzelf beschikbaar en geven zelfs hun telefoonnummer af”.

Soms wel vijf verschillende behandelaren

“Met andere woorden, zorg moet toegankelijk zijn en vooral beschikbaar! Wanneer iemand psychisch lijdt is het toch eigenlijk niet meer menselijk om hem of haar zes maanden op een wachtlijst te laten staan? En natuurlijk hebben wachtlijsten allerlei redenen. Verkeerde verwijzingen vanuit huisarts/POH/GGZ ²⁾, minder tijd voor patiënten vanwege administratieve lasten en te weinig gebruik van e-Health en ervaringsdeskundigen zijn hier enkele van. Daarnaast moet er meer uitstroom komen vanuit de Specialistische Geestelijke Gezondheidszorg (SGGZ) om behandelcapaciteit vrij te maken en kennen hulpverleners elkaar te weinig waardoor patiënten vaak bij een verkeerde hulpverlener komen. Een andere belangrijke reden zijn de omzetplafonds waardoor de capaciteit is verlaagd. Wanneer we kijken naar instellingen, richten deze zich teveel op lichte en matig ernstige problematiek waardoor er minder capaciteit is voor patiënten met complexe problematiek. Ook spelen vergrijzing en te weinig opleidingsplaatsen een rol. Dit alles zou eenvoudig kunnen worden getackeld en gebeurt vaak al door vrijgevestigde collega’s.

Binnen mijn netwerk bevindt zich bijvoorbeeld een collega met een wachttijd van maximaal drie maanden. De beste man werkt zelfstandig, heeft een netwerk, kent en wordt gekend, ontvangt passende doorverwijzingen of verwijst gepast door indien nodig, maakt gebruikt van e-Health, heeft lak aan vergrijzing en is volledig gekwalificeerd op meerdere gebieden waarbij hij zichzelf blijft bijscholen. Een recept voor succes omdat hij de ruimte heeft om de zorg te bieden waar hij in gelooft en waar zijn hart ligt en dat is goed te merken aan het beloop van zijn praktijk. Zonder duur gekocht Top GGZ-keurmerk is hij uitmuntend in zijn vakgebied. Toch bijzonder dat zelfstandige therapeuten de wachtlijsten beter kunnen hanteren.

En wat dacht u van het feit dat bij doorverwijzen van patiënten naar de grote instellingen het niet eens zeker is dat de patiënt ook daadwerkelijk bij de behandelaar komt die de huisarts heeft voorgeschreven?  De patiënt ziet soms wel vijf verschillende behandelaren, maar de huisarts krijgt nooit een terugkoppeling of moet een queeste starten om de hoofdbehandelaar überhaupt nog te kunnen achterhalen. In plaats van samen te werken, werken we langs elkaar heen. Samenwerken betekent mét de patiënt, maar de patiënt staat nu vaak langs te zijlijn terwijl hij centraal zou moeten staan”.

Privacy

Een ander belangrijk facet binnen de hulpverlening is uiteraard vertrouwen. Van Roekel daarover: “Vertrouwen vormt de basis maar wordt door het benchmarken met ROM-gegevens³⁾ totaal onderuit gehaald. Patiëntengegevens zijn persoonlijk en vertrouwelijk. Met de komst van ROM zien we hoe de privacy constant word geschonden. Probeer eens te bedenken wat dit doet bij mensen die reeds lijden? Ze krijgen daarbovenop nog eens te horen: Ik ga u helpen maar ik eis wel dat u ROM invult en dat al uw privégegevens bij derden kenbaar worden gemaakt. Wilt u dat niet? Prima… maar dan kunt u ook geen hulp krijgen want ik – (lees: de professional) – word hierop afgerekend.

Verder houden wij ons bezig met de DBC’s, de bureaucratie, de omzetplafonds en de kwaliteitsstatuten. Weinig bekend is dat grote instellingen de erkenning van het ‘keurmerk Top GGZ’ met taart en champagne vieren terwijl zij voor dat keurmerk ieder jaar enkele tienduizenden euro’s neer moeten leggen. We zouden het geld beter kunnen besteden aan de patiënten in plaats van ons te laten drijven door prestige”.

Behandelen op maat

“Als laatste punt tenslotte. Wij  richten wij ons op de specialistische GGZ en de aanpak van complexe problematiek en multidisciplinaire samenwerking. Er moeten voldoende klinische bedden beschikbaar gehouden worden voor patiënten die dat nodig hebben. En om te lang en te veel behandelen tegen te gaan moet, waar dat kan, op tijd afgeschaald worden naar ambulante zorg. Vrijgevestigde psychologen en psychiaters hebben al een groot netwerk in wijken in grote en kleine steden en zijn dicht bij de patiënten gevestigd. Daardoor zijn zij beter in staat om samen met de huisartsen, POH-GGZ  en het sociale domein hulp op maat te bieden zodat de problematiek niet oploopt en de opnamedruk afneemt”.

Een stevige organisatie en actieve gesprekspartner

Het voornemen van GGZ op maat is zoveel mogelijk (oud)patiënten en GGZ-professionals bij elkaar te brengen. Van Roekel: “Alleen gezamenlijk kunnen wij een vuist maken naar de overheid en de zorgverzekeraars. Wij willen horen van de mensen waarin de huidige GGZ niet functioneert. Daar gaan wij ons de komende tijd op richten, door een stevige organisatie te worden, door een actieve gesprekspartner te zijn voor iedereen die ons wenst te spreken en ons om advies vraagt. Het gaat erom ons publiekelijk te verweren tegen de huidige ontwikkelingen.
Iedereen kan zich kosteloos bij ons aansluiten en meepraten en meedenken. Wij zijn heel toegankelijk. In de geestelijke gezondheidszorg gaat het om de geest van de mens, om de mens, het individu. De mening, het gevoel en de beleving van ieder mens telt en worden door ons gehoord en vertaald”.

 Noten
^¹) In augustus 2018 kondigde Bosch aan dat hij een boek heeft geschreven en het manuscript naar een uitgever gestuurd. Titel: Help, de psycholoog verzuipt! Op zijn website staan gegevens over het boek te lezen, waaronder een synopsis en een verantwoording: www.fritsbosch.nl
²⁾ POH-GGZ – Praktijkondersteuner Huisarts Geestelijke Gezondheidszorg. De functie POH-GGZ heeft een specifieke plaats in de gezondheidszorg en vraagt daarmee om specifieke kwaliteiten van een professional.
³⁾ ROM – Routine Outcome Monitoring – is van oorsprong een systeem waarbij meetinstrumenten worden gebruikt om de effecten van een individueel behandeltraject te evalueren. Inmiddels is de toepassing veel breder geworden. Door de metingen per instelling te vergelijken – dit heet benchmarken – moet duidelijk worden welke instellingen goede resultaten boeken. Op grond daarvan beslissen zorgverzekeraars bij wie ze de zorg inkopen. Om dit mogelijk te maken is de Stichting Benchmark GGZ opgericht. GGZ-instellingen worden door de verzekeraars verplicht hun ROM-gegevens aan deze stichting aan te leveren.

Meer info bij GGZ op maat: www.ggzopmaat.nl (Website bestaat niet meer)

Zie ook: Netwerk GGZopmaat reageert op bericht over steun Kabinet voor resultaatgerichte beloning in GGZ. Blogs Beroepseer, 7 september 2018: https://beroepseer.nl