Nico Dullemans interviewde Hester IJsseling over haar werk voor de vereniging Verus voor katholiek en christelijk onderwijs waarbij ruim vierduizend scholen zijn aangesloten. Verus is een onderwijsdiscussie gestart in verband met het breed gevoelde onbehagen op scholen. Toch zijn er mensen bezig die iets aan de negatieve stemming willen doen. Een van hen is Hester IJsseling, lector Professionaliseren met hart & ziel aan de Thomas More Hogeschool in Rotterdam.
Het lectoraat gaat over de zachte kanten van het leraarberoep. Om verschillende redenen dreigt het beroep nogal instrumenteel te worden. Onderwijs loopt het gevaar te worden benaderd als een mechanisch interventieproces: plan, do, check and act.
Met het lectoraat – dat met steun van Verus tot stand kwam – wordt nu juist de aandacht gevestigd op de onzekerheid en de onverwachte gebeurtenissen op school. Hoe gaan leraren daarmee om? Welke betekenis hechten zij aan het onvoorspelbare?

Doenerig onderwijs

Hester IJsseling, sinds mei 2017 lector ‘Professionaliseren met hart & ziel’,  is gepromoveerd filosoof. Ontgoocheld door de verwording van de academische cultuur verruilde zij in 2003 haar academische werk voor het primair onderwijs waar zij veertien jaar lesgaf en intern begeleider was. Ze vertelt: “Ik verwachtte daar meer in de wereld te staan. En dat bleek wel, maar ik heb mij er ook op verkeken. Ik dacht dat het een beroep was waarnaast ik, als filosoof, ook zou kunnen blijven schrijven. Maar het werk bleek uitputtend”.

Ze merkte ook dat de manier waarop er over het werk gesproken werd zo instrumenteel was: “Zo overmatig doenerig en zo weinig nadenkend. Ik schrok ervan dat mijn collega’s genoegen leken te nemen met een rol als uitvoerder van beleid”.
Volgens IJsseling gaat het (primair) onderwijs gebukt onder een overdaad aan beleidsmakers en extern adviseurs en een tekort aan wakkere, zelfbewuste leerkrachten.

Deze ervaring bracht IJsseling ertoe op zoek te gaan naar de kern van het leraarschap. De eerste bij wie ze vond wat ze zocht, was Theo Thijssen (1879-1943), iemand die heel fijnzinnig over onderwijs heeft geschreven, zoals in De gelukkige klas. Behalve auteur was Thijssen onderwijzer en politicus. IJsseling: ’Ik las beleidsstukken, vakliteratuur, uitgaven van de Onderwijsraad, maar daarin vond ik niet belicht waar Thijssen over schreef: de relatie, de kleine, tactvolle interacties, de aandacht en liefde van een leraar voor de kinderen in zijn klas, maar ook de ironie ten aanzien van de regeldrift van buiten. Juist dit is de ziel van het onderwijs, maar het wordt in de officiële stukken niet benoemd.
Thijssen heeft het precies door: wat je doet als leraar, dat moet echt van jóu zijn! Als intern begeleider sprak ik met leraren de handelingssuggesties van de orthopedagoog door, hoe om te gaan met een ‘moeilijk’ kind. Regelmatig kreeg ik naderhand te horen dat er geen verandering bij de leerling was opgetreden. Dat dankje de koekoek. Met die tools alleen ben je er niet, je moet iemand zijn! Je moet niet denken: wat een hopeloos geval, geef me gereedschap – je moet proberen een relatie met een kind op te bouwen. De vraag is: heb je vertrouwen in de mogelijkheden van dat kind”.

IJsseling vond uiteindelijk onderdak bij onderwijspedagoog Gert Biesta, die in zijn denken over onderwijs grote waarde toekent aan het vraagstuk hoe je als leraar bij een leerling het verlangen kunt prikkelen om volwassenen te willen worden. Biesta noemt dit ‘subjectivering’ of ook: de pedagogische dimensie.

IJsseling spreekt hier intensief over met leraren en lerarenopleiders, en zoekt samen met hen naar nieuwe onderwijspraktijken.

Lees het hele interview met Hester IJsseling: Lectoraat Thomas More pabo: over de marinade van lesgeven, door Nico Dullemans, Verus, 24 januari 2019: www.verus.nl

Blog van Nico Dullemans: https://www.verus.nl/blog/375
Blog van Hester IJsseling: http://hesterij.blogspot.com/

Hester IJsseling is voortrekker van Stichting Beroepseer.