Op 24 mei 2018 vindt in Brussel de Sociaal Werk-conferentie plaats. Zo’n duizend sociaal werkers gaan daar nadenken en debatteren over de uitdagingen waarvoor het sociaal werk vandaag staat. In aanloop tot de conferentie publiceert het Vlaamse online platform voor sociale professionals Sociaal.Net een aantal bijdragen over sociaal werk en interviews met sociaal werkers.

Sociaal werk is een beroep. Wat houdt het precies in? Wat is de identiteit van het beroep? Waarin maken sociaal werkers het verschil?
De Nederlander Marcel Spierts, zelfstandig onderzoeker op het gebied van sociaal werk, educatie en cultuur hield in 2017 de Marie Kamphuis-lezing die ging over democratisch sociaal werk^*). Het was de aanleiding om hem te vragen als spreker op de conferentie van a.s. mei^**).

In een gesprek met An Buelens en Peter Raeymaeckers legt Spierts op Sociaal.Net uit wat democratisch sociaal werk is en gaan zij diep in op de kern van het beroep van sociaal werk. An Buelens is sociaal werker in de sociale economie en actief lid van het Sociaal Werk Actienetwerk (SWAN). Ze stond vorig jaar op de barricaden tegen de vermarkting in Antwerpen. Peter Raeymaeckers is docent aan de masteropleiding sociaal werk van de Universiteit Antwerpen.

Sociaal werkers hebben hier een voorspong

Volgens Spierts is sociaal werk een democratische praktijk: “Als je empirisch kijkt naar wat sociaal werkers doen, dan zie je ze dag in dag uit werken op basis van gelijkwaardigheid. Ze brengen mensen van verschillende achtergronden bij elkaar. Ze laten mensen tot hun recht komen. Dat is de duurzame kern van sociaal werk. Anno 2018 is daar veel nood aan. Alleen hebben beleidsmakers de neiging om te breken met het verleden. Ze roepen het beeld op van de paternalistische sociaal werker die het initiatief bij mensen uit handen neemt.
Ik ben geïnspireerd door Albert Dzu,  een Amerikaanse politicoloog. Hij deed onderzoek naar artsen, rechters en journalisten. Dat waren klassieke professies. Iedereen kent het beeld van de dokter of rechter die expert is, die alles weet. Vandaag werkt dat niet meer. Ook dokters en rechters moeten vandaag anders communiceren met mensen. Sociaal werkers hebben hier een voorspong. Zij zijn het gewend om te werken als democratische professionals. Mijn pleidooi betekent dus niet dat sociaal werkers iets anders moeten doen, integendeel. Ik wil dat sociaal werkers het democratische karakter van hun werk meer naar voor halen. In hun praktijk nemen ze dagelijks collectieve besluiten over publieke kwesties”.

Sociaal werk kan het verschil maken

Een voorbeeld. Spierts: “Enkele jaren geleden liep het in de Amsterdamse Diamantbuurt volkomen fout tussen een Nederlands echtpaar en een aantal jongens met Marokkaanse roots. Het koppel werd weggepest. Nederland stond op zijn kop. In zulke situaties, vol met conflictstof, belangen en machtsrelaties kan sociaal werk het verschil maken. Het jeugdwerk in de Diamantbuurt heeft dat opgepakt en uiteindelijk het tij kunnen keren. Zij organiseerden onder meer debattrainingen. Jongeren leerden feiten en meningen uit elkaar halen. Het belang van emoties bij gesprekken tussen mensen werd hen duidelijk. Het klinkt basic maar dat is het niet. Voor de herinrichting van een buurtplein moesten de jongeren onderhandelen met de gemeente. Om een idee te realiseren moet je praten en onderhandelen. Ook dat was nieuw voor die jongeren. Het zijn democratische vaardigheden waarvan die Marokkaanse jongeren aangaven dat ze er hun voordeel mee deden op andere plaatsen, zoals op school of tijdens hun vakantiejob bij Albert Heijn”.

Lees het hele driegesprek tussen Marcel Spierts, An Buelens en Peter Raeymaeckers: Streven naar rechtvaardigheid is de kern van sociaal werk, door Nico Bogaerts en Peter Goris, Sociaal.Net, 19 april 2018: https://sociaal.net

^*) Pleidooi voor een democratisch sociaal werk, Marie Kamphuislezing 2017 door Marcel Spierts: https://mariekamphuisstichting.nl

^**) Sociaal Werk-conferentie, Brussel, 24 mei 2018: www.departementwvg.be/swc/conferentie2018