Minder goede arbeidsomstandigheden voor werknemers. Beroepen in het middensegment verliezen aandeel

Werknemers in Nederland rapporteerden in het afgelopen decennium op enkele aspecten minder goede arbeidsomstandigheden. Zij ervoeren minder autonomie, vonden minder uitdaging in het werk en maakten ook iets minder vaak promotie. Met de toename van het aantal flexibele contracten nam tegelijkertijd de werkzekerheid af. Dit melden het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en onderzoeksinstituut TNO in de nieuwe publicatie Dynamiek op de Nederlandse arbeidsmarkt – De focus op ongelijkheid . CBS en TNO werken al een aantal jaren samen bij het monitoren van ontwikkelingen op de arbeidsmarkt.

Deze publicatie is het vierde deel van de reeks publicaties van CBS en TNO over dit onderwerp. In dit deel wordt de ongelijkheid op de arbeidsmarkt langs drie dimensies in kaart gebracht:
1.ongelijkheden in loon- en inkomen,
2. ongelijkheden in werkzekerheid en
3. ongelijkheden in de kwaliteit van arbeidsomstandigheden.

Minder werkzekerheid

De afgelopen tien jaar is de werkzekerheid in Nederland afgenomen. Tussen 2006 en 2016 is het aandeel werkenden met een vaste arbeidsrelatie met 10 procentpunt gedaald, van 71 procent naar 61 procent. Met name laagopgeleiden en jongeren hebben minder vaak een vast dienstverband en worden vaker werkloos na baanverlies.
Hoewel ouderen minder vaak werkloos worden dan jongeren hebben ze, eenmaal werkloos, een kleinere kans om weer aan het werk te komen. En als ouderen weer aan het werk gaan, is dat meestal niet in een vast dienstverband maar in een flexibele baan, of als zelfstandige. Ouderen in een flexibele baan stromen minder vaak door naar een vaste baan dan werkenden van middelbare leeftijd.

Meer werkgelegenheid in hoog- en laagbetaalde beroepen

De werkgelegenheid in de hoog betaalde beroepen is aanzienlijk toegenomen. Ook in de laagst betaalde beroepen groeide de werkgelegenheid. Banen in het middensegment verliezen aandeel. Het gaat dan om beroepen met veel routinematige taken en beroepen waarin veel handwerk voorkomt, zoals medewerker in een drukkerij, assemblagemedewerker, lasser, plaatwerker, land- en bosbouwer, en administratieve beroepen zoals secretaresse, bibliothecaris, conservator en boekhouder. De achterblijvende groei van het middensegment raakt vooral de laag- en middelbaar-opgeleiden. Onder laagopgeleiden is een duidelijke verschuiving te zien van beroepen in het middensegment naar de laagst betaalde beroepen.

Minst aantrekkelijke werk voor laagopgeleiden en jongeren

Laagopgeleiden en jongeren werken nu vaker dan voorheen in de laagst betaalde beroepen. Ook rapporteren zij relatief vaak dat het werk niet uitdagend is en dat ze weinig autonomie hebben. Dat geldt eveneens voor werknemers met een migratieachtergrond. Hoewel zij gemiddeld minder gunstige arbeidsomstandigheden rapporteren, worden de verschillen met werknemers met een Nederlandse achtergrond de laatste jaren wel kleiner.
Voorbeelden van beroepsgroepen waarin werkenden minder aantrekkelijke arbeidsomstandigheden rapporteren, zijn koks en kelners, postpersoneel, winkelpersoneel, schoonmakers, huishoudelijk personeel en bejaarden- en kinderverzorgers. Het werk in deze beroepen wordt ervaren als fysiek zwaar, weinig uitdagend, weinig autonoom en flexibel. Het werk wordt gedaan in deeltijd en de ervaren baanonzekerheid is groot

Dynamiek op de Nederlandse arbeidsmarkt: De focus op ongelijkheid is een gezamenlijke publicatie van CBS en TNO. Het boek bevat tevens bijdragen van auteurs van Amsterdam Institute for Advanced labour Studies (AIAS), Universiteit van Amsterdam, Universiteit Leiden, Radboud Universiteit Nijmegen, Vrije Universiteit Amsterdam en het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA).

Op 15 juni 2017 organiseren CBS en TNO een symposium over ongelijkheid op de Nederlandse arbeidsmarkt: Focus op ongelijkheid. Klik hier voor meer info. (info niet meer beschikbaar)

Klik hier voor downloaden Dynamiek op de Nederlandse arbeidsmarkt – De focus op ongelijkheid, CBS/TNO, 2017: https://beroepseer.nl

Werknemers: vaker minder goede arbeidsomstandigheden, CBS, 1 juni 2017: www.tno.nl

U P D A T E

Verslag van het TNO/CBS symposium “Dynamiek op de Nederlandse Arbeidsmarkt: Focus op Ongelijkheid: https://wp.monitorarbeid.tno.nl/wp-content/uploads/2020/09/Verslag-DNA-IV-Symposium-2017.pdf