Nieuw essay ‘Het geheim van de lange relatie’. Permanente vernieuwingsdrang ondermijnt het sociaal domein

In het Voorwoord van Het geheim van de lange relatie schrijft Erik Dannenberg dat hij uit eigen ervaring de waarde van continuïteit kan onderstrepen. Dannenberg is directeur van de gemeentelijke vereniging van directeuren in het sociaal domein Divosa, en schrijft blij te zijn dat het essay het belang van continuïteit expliciet onder de aandacht brengt.
Op veel plaatsen in het sociaal domein ontbreekt namelijk die continuïteit. De duurzame relatie met mensen en wijken staat onder druk. Huisartsen, maar ook docenten en medewerkers in jeugd- en wijkverpleging, hebben steeds vaker ‘wisselende contacten’. Soms kiezen ze daar zelf voor door als zzp’er aan de slag te gaan. Niet omdat ze die constructie zo graag willen, maar omdat het bestaande werkklimaat hen daartoe dwingt.

Tijdelijkheid, wisseling en discontinuïteit lijken in het hele semipublieke domein een wezenskernmerk te worden, terwijl er juist behoefte is aan vertrouwdheid, aan vaste contacten, aan rust en aan zekerheid. Het is daarom tijd dat politiek en bestuur serieus werk maken van continuïteit. In beleid, in organisaties, in professionele relaties.

Het essay Het gehem van de lange relatie is geschreven door Rienk Janssens van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), Radboud Engbersen van Movisie, landelijk kennisinstituut voor het sociaal domein en Thijs Jansen van stichting Beroepseer. Zij betogen dat permanente vernieuwingsdrang het sociaal domein ondermijnt en dat continuïteit een voorwaarde is voor een effectief sociaal domein

Permanente drang tot vernieuwing

Het sociaal beleid in Nederland wordt sinds jaar en dag beheerst door een permanente drang tot vernieuwing: het steeds weer beëindigen van bestaande en het introduceren van nieuwe beleidsprogramma’s omdat we ontevreden zijn over geboekte resultaten. Innoveren, experimenteren, afwijken van gebaande wegen, dát zijn de woorden als het over sociaal beleid gaat.
Dit vocabulaire en de daaruit voortvloeiende praktijken doen onrecht aan alle inzichten en bewijslast die we kennen over de bruikbaarheid van sociale beleidsprogramma’s en interventies. We hoeven niet steeds opnieuw een nieuwe weg in te slaan. Er is wel degelijk sprake van kennisaccumulatie in het sociaal domein.
Kortom, In plaats van steeds weer proberen opnieuw het wiel uit te vinden, is het beter ons te richten op bestendigheid.

Olifant in de kamer

Een consistente visie van de gemeente die langer meegaat dan een collegeperiode is er vaak niet. Het inkoopmodel met ‘open house’ leidt gewoonlijk tot een onbeheersbaar aantal hulpverlenende partijen in situaties die al chaotische trekken hebben. Ook vindt men dat het inkoopcircus met aanbestedingen niet gepast is voor sociaal-maatschappelijke sectoren. Waarom kiezen gemeenten juist op dit terrein voor deze werkwijze, terwijl ze dat op aanpalende terreinen – denk bijvoorbeeld aan de jeugdgezondheidszorg – achterwege laten?
Discontinuïteit blijkt de olifant in de kamer van het sociaal domein te zijn: levensgroot aanwezig en belemmerend, maar vaak niet serieus genomen om de werkzame interventies uit databanken in de praktijk tot hun recht te laten komen.

Investeren in continuïteit

Het essay biedt aanwijzingen om op drie samenhangende niveaus de alom aanwezige discontinuïteit te doorbreken.

– Beleidsmatig: weersta de verleiding om op basis van incidenten, modegrillen of politieke druk het beleid telkens aan te passen.
– Organisatorisch: garandeer meerjarige financiële zekerheid door anders of zelfs niet meer aan te besteden.
– Relationeel: zorg voor een werkklimaat waarin professionals een langdurige relatie met inwoners, cliënten en een wijk kunnen aangaan.

Tot slot: lange relaties hebben onnoemelijk veel waarde. Maar net zoals in gewone relaties vragen ze wel onderhoud. Dat onderhoud vindt bijvoorbeeld plaats door meer onderling van elkaar te leren. Gemeenten hoeven niet zelf allemaal het wiel uit te vinden noch zelf het relatiegeheim te ontdekken. Dat onderlinge gesprek en die ervaringsuitwisseling kunnen nog wel een impuls krijgen. Het maakt de relatie alleen maar sterker.

Lees het hele essay: Het geheim van de lange relatie. Continuïteit als voorwaarde voor een effectief sociaal domein, door Radboud Engbersen (Movisie), Thijs Jansen (Stichting Beroepseer), Rienk Janssens (VNG), uitgave van Movisie, mei 2022: https://beroepseer.nl

Zie ook: Verschenen essay: Het geheim van de lange relatie. Permanente vernieuwingsdrang ondermijnt het sociaal domein, Movisie, 17 mei 2022: www.movisie.nl/artikel/verschenen-essay-geheim-lange-relatie

‘Permanente vernieuwingsdrang ondermijnt het sociaal domein’, VNG, 17 mei 2022: https://vng.nl/nieuws/permanente-vernieuwingsdrang-ondermijnt-het-sociaal-domein

U P D A T E

‘Discontinuïteit is de olifant in het sociaal domein’, door Tea Keil, Zorg + Welzijn, 15 juli 2022: www.zorgwelzijn.nl/discontinuiteit-is-de-olifant-in-het-sociaal-domein/

‘Aan ons zal het niet liggen’, door Marcel van Druenen, SAM, 23 mei 2022: https://sam.nl/nieuws/aan-ons-zal-het-niet-liggen/

Permanente vernieuwingsdrang ondermijnt het sociaal domein, door Rienk Janssens, Radboud Engbersen, Thijs Jansen, Sociale Vraagstukken, 19 mei 2022: www.socialevraagstukken.nl/permanente-vernieuwingsdrang-ondermijnt-het-sociaal-domein/