Jongeren met mentale problemen en gedachten aan zelfdoding. Plannen voor een centraal jongerenplatform

De Commissie Actuele Nederlandse Suïcideregistratie (CANS) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) constateren een zorgelijk stijgende trend in het aantal suïcides onder jongvolwassenen. Dat blijkt uit de resultaten van een onderzoek dat tot doel had inzicht te krijgen in de mogelijke factoren die hebben bijgedragen aan het ontstaan van suïcidaal gedrag bij jongvolwassenen in de afgelopen twee jaar, welke behoeften zij hebben en hoe zij het beste bereikt kunnen worden. Om die vragen te beantwoorden is met 41 jongvolwassenen gesproken, met en zonder ervaring met suïcidaal gedrag. Daarnaast is een aanvullend literatuuronderzoek uitgevoerd om inzicht te bieden in bestaande effectieve interventies voor jongvolwassenen.

Onder jongeren tot 30 jaar neemt het aantal suïcides toe. Tussen 2013 en 2023 nam het aantal toe van 243 in 2013 tot 300 in 2023. Rekening houdend met de bevolkingsomvang en met kleine verschillen tussen de cijfers van CANS (2023) en die van het CBS (2013-2022) nam het aantal suïcides onder mensen tot 30 jaar met 16,8% toe.

De resultaten laten zien op welke manier een combinatie van verschillende risicofactoren een rol speelt in het ontstaan van suïcidaal gedrag bij jongvolwassenen. Bij bijna alle deelnemers was er sprake van een kwetsbaarheid als gevolg van jeugdtrauma en/of psychische problemen, die in combinatie met verschillende acute stressfactoren uit het leven van jongvolwassenen, zoals problemen rondom (prestatie)druk, financiën of eenzaamheid leidde tot suïcidaal gedag. Wensen en behoeften van jongvolwassenen sluiten aan bij de gevonden risicofactoren, met als belangrijkste thema: praten over suïcidale gevoelens en andere problemen en het verminderen van het taboe hierop.

Zingeving en perspectief

Andere belangrijke behoeften gingen over het aanbieden van laagdrempelige en/of informele hulp, het verbeteren van informatie over en de toegang tot zorg, een centrale plek bieden aan mentale gezondheid binnen het onderwijscurriculum, het bieden van zingeving en perspectief, en interventies met betrekking tot sociale media. Uit de literatuur bleek dat er weinig effectieve interventies specifiek voor jongvolwassenen zijn en nog minder hebben een direct effect op de afname van suïcidaal gedrag. Een aantal interventies hebben wel effect op andere factoren die aansluiten bij behoeften van jongvolwassenen en zijn mogelijk interessant voor implementatie.

Om effectief suïcides en suïcidaal gedrag van jongvolwassenen te verminderen en voorkomen is het nodig bestaande initiatieven te versterken. Speciale aandacht zou daarbij behoren uit te gaan naar:

• Het praten met jongvolwassenen over hoe zij zich voelen en het bieden van laagdrempelige initiatieven
• Het informeren over hulp bij suïcidaal gedrag en het beter laten aansluiten van professionele hulpverlening op behoeften
• De mentale weerbaarheid vergroten en het bieden van perspectief en zingeving
• Het vergroten van de sociale media-wijsheid en het gebruiken van sociale media voor de verspreiding van suïcide-preventie-initiatieven

Downloaden Stop suïcide onder jongvolwassenen: Een verdiepend onderzoek met praktische aanbevelingen, door Elke Elzinga & Milou Looijmans, Paula von Spreckelsen, Renske Gilissen, Saskia Mérelle, 113 Zelfmoordpreventie, september 2023: https://beroepseer.nl

Suïcidecijfers 2023: daling onder mensen van middelbare leeftijd, blijvende zorgen over jongeren, 113 Zelfmoordpreventie, 6 februari 2024: www.113.nl

Stichting 113 Zelfmoordpreventie is de nationale organisatie voor preventie van suïcide. www.113.nl/over-113/over-ons

Meer aandacht nodig voor behoeften van jongeren met suïcidaal gedrag, interview met Milou Looijmans door Leendert Douma, GGZ Totaal, 12 februari 2024: www.ggztotaal.nl

Eén centraal jongerenplatform:
acht hulporganisaties bundelen krachten

Stress, eenzaamheid of depressie: meer dan de helft van de Nederlandse jongvolwassenen kampt met mentale klachten. Om jongeren te helpen bij het zoeken en vinden van steun, hebben acht hulporganisaties de handen ineen geslagen om één platform te ontwikkelen: MIND en MIND Us, de Kindertelefoon, Stichting @ease, Transformers Community, Join Us, 113 Zelfmoordpreventie en Jongerenhulp Online. Het gaat om een platform waar jongeren met beginnende mentale klachten gratis en anoniem terecht kunnen. Voor relevante informatie, contact met leeftijdsgenoten, een luisterend oor en hulp bij het vinden van verdere ondersteuning. Door de zoektocht te vergemakkelijken en onderlinge steun te stimuleren, wordt de zelfredzaamheid van jongeren versterkt. Ook wil het platform voorkomen dat jongeren te lang in hun eentje blijven rondlopen, waardoor milde klachten vaak complexer worden.

Het op te zetten centrale jongerenplatform wordt een aanvulling op de huidige dienstverlening van MIND, een onafhankelijke maatschappelijke organisatie die zich sterk maakt voor een psychisch gezonder Nederland en een stem geeft aan alle mensen met (beginnende) psychische klachten en hun naasten.
Jongeren kunnen vanuit het platform bijvoorbeeld worden verwezen naar MIND Korrelatie als zij behoefte hebben aan contact met een professional. Zo zal er ook de mogelijkheid van doorverwijzing komen naar 113 Zelfmoordpreventie als daar behoeft aan is. De Alles Ok? supportlijn zal in het nieuwe centrale platform opgaan.

30 januari 2024 is een brief naar zowel de informateur als de Tweede Kamer gestuurd met verzoek het platform mogelijk te maken. Eind 2023 heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een onafhankelijke toets op effectiviteit en haalbaarheid laten doen door adviesburea Berenschot. Conclusie: “Het gezamenlijke platform levert in potentie een goede bijdrage en gewenste aanvulling op het huidige landschap ten aanzien van hulpverlening voor jongeren met mentale problemen. Wij waarderen het voorstel daarom positief en adviseren het Ministerie van VWS om het voorstel te steunen.”

Verder lezen over de plannen op Alles oké? https://www.allesoke.nl/downloads
Of  op: https://beroepseer.nl

Eén centraal jongerenplatform: acht hulporganisaties bundelen krachten, Wij zijn mind, 30 januari 2024: https://wijzijnmind.nl

Brief verstuurd op 18 januari 2024 aan de informateur en de Tweede Kamer: https://beroepseer.nl