Eenderde schoonmakers krijgt te maken met ongewenst gedrag. Vindt plaats over hele breedte schoonmaakbranche

Getreiter, achterstellen, buitensluiten.Ongeveer eenderde van de schoonmakers in Nederland heeft te maken met ongewenst gedrag. Dat blijkt uit een onderzoek van werkgeversorganisatie Schoonmakend Nederland en FNV Schoonmaak onder 292 schoonmaakmedewerkers. 27 procent van de ondervraagden gaf aan buitengesloten te worden, 23 procent zei genegeerd te worden en 19 procent gaf aan dat er over hen grappen worden gemaakt.
In de enquête zijn de volgende uitingsvormen onderzocht:
• Buitensluiten
• Negeren
• Grapjes maken
• Klein houden
• Achterstellen
• Pesten
• Intimideren
• Agressie of geweld

Aanleiding voor het onderzoek is de CAO-afspraak tussen werkgevers en vakbonden om zich gezamenlijk in te spannen voor een gezonde en veilige werkplek voor medewerkers.
Rob Rommelse, directeur Schoonmakend Nederland, was geschokt door de uitkomsten: “Tegelijkertijd gaven de uitkomsten ons concrete handvatten voor de ontwikkeling van een toolkit om discriminatie en ongewenst gedrag op de werkvloer te erkennen, herkennen en bespreekbaar te maken”.
“Ja, je schrikt er enorm van”, reageert Renate Bos, bestuurder bij vakbond FNV Schoonmaak. “Tegelijkertijd krijgen we ook vaker signalen bij de vakbond hierover, dus dan is het goed dat we het maar een keer uitgezocht hebben hoe groot het probleem eigenlijk is. Iets doen aan het probleem van discriminatie begint bij herkennen en erkennen dat er een probleem is”.

Bespreekbaar

De onderzoekers: “In de schoonmaakbranche is er, net als in andere branches, sprake van ondermelding”. In de enquête vroegen ze ook of medewerkers discriminatie bespreekbaar maken en zo ja, bij wie. Van alle respondenten die aangaven dat er discriminatie voorkomt binnen het bedrijf waar ze werken, maakt 64 procent het bespreekbaar, 31 procent bespreekt het niet en 5 procent meldt het bij een vertrouwenspersoon. Rommelse: “Alhoewel de vertrouwenspersonen het beeld hebben dat dit percentage in de praktijk hoger ligt, is dit een belangrijk punt om te benadrukken bij de voorlichting aan bedrijven en medewerkers”.

“Je wordt echt gezien als een mindere”

RTL Nieuws had een gesprek met Michel Lausberg, sinds een jaar schoonmaker; daarvoor was hij taxichauffeur. Door de coronacrisis had hij steeds minder werk en besloot hij wat anders te gaan doen: “Alles wat schoon moet, maak ik schoon. Het bevalt me goed, het is raar maar waar” vertelt hij. Wel merkt Michel dat mensen tegenwoordig anders met hem omgaan. “Je wordt echt gezien als een mindere”, zegt hij. “Bij een heleboel bedrijven word je niet voor vol aangezien. Dan merk ik dat er niet eens gedag gezegd wordt. Het is weleens gebeurd dat iemand een brandende sigaret uittrapte waar ik aan het schoonmaken ben. Ik zeg daar wel wat van, maar dan krijg je terug: daar ben je toch voor?”

Status

Volgens antropoloog Rik Roelfzema is status de oorzaak van het discrimineren van schoonmakers Hij zegt tegen RTL Nieuws: “In de westerse maatschappij streven mensen naar hoog aanzien. Daar hebben we binnen onze samenleving allerlei gradaties in aangebracht. We zien de schoonmaker als iemand die lager in de hiërarchie staat”.
Die status kan ook aan het wankelen worden gebracht. In crisissituaties bijvoorbeeld. “Neem de coronacrisis, waarin verpleegkundigen weer meer waardering kregen”.

Opmerkingen uit de enquête

•  “Ik heb directie op de bühne positief zien doen en achter de coulissen denigrerende opmerkingen horen maken”
• “Sommige bedrijven waar ik werk zien mij als een dom en arm mens, en zeggen dit ook tegen me”
• “Als mensen je minderwaardig vinden, omdat je een schoonmaakster bent, kun je daar niets aan veranderen. Het komt op grote schaal voor. Ik zit al 25 jaar in het vak en heb dit veelvuldig mee gemaakt. Zelfs op een politiepand, waar je zou verwachten dat juist zij een beter voorbeeld zouden geven”

Toolkit Aanpak ongewenst gedrag in de schoonmaak

De toolkit Aanpak ongewenst gedrag in de schoonmaak is ontwikkeld op basis van een literatuur- en expertonderzoek en de enquête onder de 292 schoonmakers. De bedoeling is ongewenst gedrag op de werkvloer te herkennen en bespreekbaar te maken. Hoe herken je discriminatie? Waar ligt de grens bij ongewenst gedrag en wat kun je doen bij ongewenst gedrag door een klant?
De toolkit maakt onderdeel uit van de campagne Elke dag weer, waarmee Schoonmakend Nederland, FNV en CNV zich inspannen voor een gezonde en veilige werkplek. Onder veilig werken valt ook sociale veiligheid.

Downloaden rapport Discriminatie-onderzoek schoonmaakbranche, door Daphne Story en Emily van de Vijver i.s.m. BureauO2 en Design Story, december 2020: https://fnvsawebprd.blob.core.windows.net

Toolkit Ongewenst gedrag: https://ongewenstgedrag.elkedagweer.nl/

34 procent schoonmakers wordt gediscrimineerd: nieuwe toolkit voor aanpak ongewenst gedrag, LVVV, 30 november 2021: www.lvvv.nl

Service Management – Facto – Schoonmaakbedrijven: www.facto.nl/schoonmaakbedrijven

Schoonmakers ervaren ongewenst gedrag: ‘Er wordt geen gedag gezegd’, RTL Nieuws, 2 december 2021: www.rtlnieuws.nl

Schokkend onderzoek: een derde schoonmakers ervaart discriminatie, door Peter te Lintel Hekkert FNV, 2 december 2021: www.fnv.nl

Uit: rapport ‘Discriminatie-onderzoek schoonmaakbranche’