In 2018 treedt de Wet inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) – ook wel Sleepwet, Aftapwet of Hackwet genoemd – in werking. De wet zou per 1 januari 2018 van kracht zijn, maar omdat er nog niet voldoende toezichthouders zijn gevonden, is invoering uitgesteld.
De Artsenfederatie KNMG wil dat de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) zo snel mogelijk een adequate bescherming van persoonlijke en vertrouwelijke gegevens van patiënten regelt.
Volgens de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst AIVD doet het woord ‘sleepnet’ overigens geen recht aan de werkelijkheid, er is geen sprake van ‘bulkinformatie’: “Het verzamelen van data gebeurt juist heel gericht”, aldus een woordvoerder. Hij wijst erop dat 98 procent van de verzamelde data meteen wordt verwijderd.

In het Regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst (10 oktober 2017) staat:

Er is een nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Informatie-uitwisseling beperkt zich tot partnerdiensten, tenzij de minister toestemming geeft voor uitwisseling met niet-partnerdiensten. Van het willekeurig en massaal verzamelen van gegevens van burgers in Nederland of het buitenland (‘sleepnet’) kan, mag en zal geen sprake zijn. Daarom zal het kabinet bij de uitvoering strikt de hand houden aan de extra waarborgen in deze wet. De evaluatie, waarbij aan dit punt bijzonder belang zal worden toegekend, wordt vervroegd uitgevoerd door een onafhankelijke commissie en zal in ieder geval niet later beginnen dan twee jaar na inwerkingtreding. Indien de evaluatie hiertoe aanleiding geeft, zal het kabinet voorstellen additionele waarborgen in de wet op te nemen en het toezicht hierop te versterken.

Groot risico

Bij het verzamelen van informatie is er altijd ‘bijvangst’: persoonlijke gezondheidsgegevens van patiënten in de vorm van bijvoorbeeld spraakopnames, e-mails, faxen van consulten tussen dokters en patiënten en tussen hulpverleners onderling. Hierin schuilt het grote risico: niet alleen kan de AIVD deze gegevens zelf analyseren, ook kan de dienst deze gegevens als bulkinformatie delen met het OM en buitenlandse veiligheidsdiensten. De KNMG wil garanties dat die medische gegevens vertrouwelijk zullen blijven. Voor patiënten en artsen is het beroepsgeheim en de vertrouwelijkheid van de arts-patiëntrelatie van groot belang. Iedereen moet naar een arts kunnen gaan zonder angst dat instanties in het dossier kunnen kijken.

De KNMG voert sinds oktober 2017 gesprekken over knelpunten. Dit heeft nog niet geleid tot reparatie van de risico’s door het ministerie van BZK en met name de AIVD, terwijl de Wiv waarschijnlijk al in mei 2018 van kracht wordt. De KNMG wil dan ook dat de minister zo snel mogelijk een adequate bescherming van persoonlijke en vertrouwelijke gegevens van patiënten regelt.
De KNMG wordt hierbij gesteund door de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) en van de Vereniging van Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN).

In maart 2018 komt er een raadgevend referendum over de Wiv.
Op de dag van de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart mogen we ook voor of tegen de Wiv stemmen. Het is evenwel zo, heeft het Kabinet laten weten, dat wat de bevolking ook stemt, de wet wordt ingevoerd, ongeacht de uitslag.

Urgente zorgen KNMG over bescherming patiëntgegevens in ‘Sleepwet’, 9 januari 2018: www.knmg.nl

Nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv), Rijksoverheid: www.rijksoverheid.nl

In gesprek met de AIVD over het ‘sleepnet’, Sargasso, 4 juli 2017: http://sargasso.nl/gesprek-aivd-sleepnet/

Regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst, 10 oktober 2027: https://beroepseer.nl