Onderwijsfilosofen in actie – Zeven lessen voor docenten over visies en idealen in en voor de klas
Joop Berding en Izaak Dekker gaven zeven jaar samen les aan de master-opleiding Pedagogiek van Hogeschool Rotterdam. Voor Berding waren het de laatste zeven jaar van zijn carrière als docent – hij is met pensioen gegaan – voor Dekker waren het zijn eerste jaren.
In het essay Onderwijsfilosofen in actie blikken beide docenten terug op die periode. Hun essay werd gepresenteerd tijdens het Startsymposium Master Pedagogiek van de Hogeschool Rotterdam op 25 augustus 2017 dat ging over Visies en idealen… voor en in de klas.
De Master Pedagogiek is bedoeld voor professionals die hun inzicht willen verbreden. Het accent ligt op beleid, maatschappelijke en politieke theorie rond opvoeden en onderzoek doen. De opleiding is sterk gericht op het naar binnen halen van kennis uit de beroepspraktijk en deze toe te passen in het onderwijs. Veel studenten werken in het onderwijs en de (jeugd)zorg, sommigen in de creatieve of therapeutische sfeer, bij de politie of hebben een eigen bedrijf.
John Dewey en Hannah Arendt
Het essay begint met de betekenis van de onderwijsfilosofie van de Amerikaanse pedagoog en filosoof John Dewey (1859-1952) die een onuitwisbare invloed heeft gehad op het denken over onderwijs en lesgeven van de beide docenten: “Het zijn inzichten die je, eenmaal opgedaan, niet meer ‘ont-leert’. Je kunt ze nuanceren en eventueel aanlengen met wat alledaagse pragmatiek, maar het inzicht blijft hangen. Het is een reis die wel weer terug naar huis kan leiden, maar nooit meer kan worden vergeten. En het blijft niet bij die ene reis”.
Ook het werk van de Duits-Amerikaanse filosofe Hannah Arendt (1906-1975) had dat effect…“alhoewel haar gedachtengoed ons gek genoeg een heel andere kant uit leidde. Waar Dewey de ogen opent voor de mens als het biologische wezen en leren als organisch proces, wijst Arendt je overtuigend op de principiële verantwoordelijkheden van de opvoederende mogelijkheden maar ook de beperkingen van het onderwijs. Dit is het bijzondere van wat bij sommigen bekend staat als onderwijsfilosofie en bij anderen als theoretische pedagogiek. Beide hebben de reputatie abstract te zijn. Het gaat vaak niet om individuele casussen maar om theorieën, niet om praktische oplossingen maar om de achterliggende vragen. Als docent kun je je daarom afvragen wat je in je hectische praktijk van alledag met onderwijsfilosofie of theoretische pedagogiek te maken hebt. Het antwoord is toch echt: heel veel. Onderwijsfilosofie gaat namelijk over wie jij wilt zijn als docent, hoe mensen volgens jou leren en willen ‘verschijnen’ in de wereld en hoe je omgaat met kinderen en jongeren, ook in hun ‘rol’ als leerling of student”.
Voor professionals en instellingen in het onderwijs (en breder de pedagogische sector) is het onmogelijk neutraal te zijn, aldus de auteurs: ”Of je nou compleet intuïtief of juist evidence-based werkt, in beide gevallen draag je uit waar je voor staat, wat je belangrijk vindt en welke rolverdeling je voor de student en jezelf voor ogen hebt. Door te doceren impliceer je te weten waar onderwijs voor is bedoeld. Leren heeft altijd een richting nodig: leer je bijvoorbeeld om bij een groep te horen, een ‘zelf’ te worden, om kennis te vergaren of om simpelweg een diploma te bemachtigen? Welk van deze doelen steunen en organiseren we als samenleving en waarom? Wat hoort daar minimaal bij en wat legitimeert wie om zich daarmee te bemoeien?”
Zeven belangrijke inzichten
Berding en Dekker beschrijven wat ze hebben geleerd, wat er is gelukt en wat er soms misging. We komen te weten als lezer wat er gebeurt als een docent de onderwijsfilosofie in praktijk brengt. Het essay is gestructureerd aan de hand van verschillende praktijksituaties waarin zij twijfelden hoe zij als docenten moesten handelen. Deze situaties interpreteren ze met de pedagogische theorieën die centraal staan in de masteropleiding. Lukte het de theorie in praktijk te brengen? Was dat eigenlijk wel mogelijk, of wenselijk? Deze vragen en reflectie daarop zijn uitgemond in zeven belangrijke inzichten of zeven lessen over visies en idealen in en voor de klas
Klik hier voor downloaden van Onderwijsfilosofen in actie, door Joop Berding en Izaak Dekker, Masteropleiding Pedagogiek Hogeschool Rotterdam, 2017.
Links Joop Berding met naast hem Izaak Dekker tijdens de presentatie van hun
essay Onderwijsfilosofen in actie op het Startsymposium Masterpedagogiek
van de Hogeschool Rotterdam op 25 augustus 2017