Ervaringen met schaduwzijde carrière in de wetenschap: ‘Mijn advies: ga nooit promoveren’

Radioprogramma NOS op 3 is gedoken in het probleem van wangedrag op universiteiten. Wat maken jonge wetenschappers mee en wat is er aan te doen? Er zijn circa vierhonderd ervaringen verzameld van studenten die willen promoveren en dus als jonge wetenschapper beginnen aan een academische carrière aan de universiteit. Wangedrag kan een probleem zijn voor alle studenten en medewerkers, maar juist promovendi zijn een kwetsbare groep: ze krijgen te maken met veel prestatiedruk en zijn vaak compleet afhankelijk van hun begeleider.
Vier op de tien zegt tegen NOS op 3 dat ze inderdaad wangedrag meemaken, zoals een conflict met hun promotor, pesten of buitensluiting. Er zijn ook voorbeelden van racisme, seksisme en seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Om de misstanden tegen gaan is voor de universiteit vanaf 1 juli 2021 een onafhankelijke ombudsman verplicht. Zes van de veertien universiteiten hebben er inmiddels een.

Onderzoek

Een onderzoek onder universiteitsmedewerkers enkele jaren geleden gaf al aan dat de sfeer op de universiteit niet al te best is. In mei 2019 publiceerden vakbond FNV en vakbond voor de wetenschap VAWO de resultaten van een onderzoek onder ruim duizend universiteitsmedewerkers. De helft van hen bleek te werken op een afdeling waar sprake was of was geweest van een sociaal onveilige werkomgeving. Vier op de tien had hier zelfs persoonlijk mee te maken gehad. De vormen van sociale onveiligheid varieerden van pesten, machtsmisbruik, vernederen en uitsluiten tot het achterhouden van informatie en (seksuele) intimidatie.

Mentale problemen

Volgens NOS op 3 krijgen veel van de jonge wetenschappers mentale problemen door hun slechte ervaringen. Het meest worden burn-out en depressie genoemd. Een van hen: “Ik had een promotor die chronisch onredelijk was. Onhaalbare deadlines, telkens nieuwe onderzoeken beginnen terwijl wat liep nog niet af was. Het hele traject heeft me mijn mentale welzijn en mijn relatie gekost”.

De problemen raken ook aan de kwaliteit van wetenschap, volgens Promovendi Netwerk Nederland. Rosanne Anholt: “Een onveilig werkklimaat komt de wetenschap niet ten goede. Er worden bijvoorbeeld fouten verzwegen, of er staan auteurs op artikelen die daar niet horen, puur omdat die wetenschappers een publicatiedruk voelen. Er zijn veel promovendi die denken aan stoppen. Jonge wetenschappers worden zo de wetenschap uitgejaagd”.

Hieronder video Kapotgemaakt door je eigen universiteit, NOS op 3, 13 juli 2021:

‘Een dictator als promotor’: ombudsman moet jonge wetenschapper helpen, NOS op 3, 13 juli 2021: https://nos.nl

Helft universiteitspersoneel ervaart omgeving als sociaal onveilig. Vakbonden willen externe klachtencommissie en speciale ombudsman, Blogs Beroepseer, 6 mei 2019: https://beroepseer.nl