Juist meer bemoeienis en controle van rijksoverheid na decentralisatie overheidstaken

Volgens Paul Frissen zal de overheveling van taken van de rijksoverheid naar de gemeente per ingang van 1 januari 2015 leiden tot meer bemoeienis en controle, toezicht en monitors. Paul Frissen is bestuursvoorzitter van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur in Den Haag, hoogleraar Bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg en lid van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling. In een interview met Alexandra Sweers voor Zorg + Welzijn waarschuwt hij ervoor dat hoe meer taken de rijksoverheid overdraagt aan de gemeente, des te meer ze zich zal bemoeien met de uitvoering ervan.

De geschiedenis leert dat de informatiebehoefte van de rijksoverheid groot is, legt Frissen uit. Daarom zal ze willen weten hoe de gemeenten de overgehevelde taken zullen uitvoeren. “Er zijn alleen al 15 monitoren in voorbereiding om de decentralisaties in de gaten te houden”, geeft de hoogleraar als voorbeeld. “Bovendien is er minder geld en dat betekent dat de overheid strenger wordt in het verstrekken van voorzieningen. En dat moet gecontroleerd worden. De verzorgingsstaat zal niet verdwijnen, maar eerder harder en strenger worden”, voorspelt Frissen.

Bemoeien

Gemeenten krijgen meer taken, omdat juist zij hun burger kennen, is de overtuiging. Een sympathieke voorstelling, vindt Frissen aan de ene kant. “Maar de gemeente gaat tegelijk ook meer interveniëren achter de voordeur, in de privésfeer van de burgers. Er wordt gehamerd op eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid. Het wordt allemaal heel enthousiast gebracht en de intentie is echt goed, maar uiteindelijk verwacht de overheid wel dat de burger gaat doen wat zij voorschrijft.”

Thuiszorg

Als de overheid zich wil terugtrekken door te decentraliseren, dan moet ze echt loslaten en aanvaarden dat er meer verschil en ongelijkheid in de samenleving ontstaan, stelt Frissen. En het is nog maar de vraag of de samenleving klaar is voor deze ongelijkheid. “Wanneer je bijvoorbeeld de thuiszorg decentraliseert, krijgt iemand in Groningen andere thuiszorg dan iemand in Maastricht. Dat wordt zeker opgemerkt en dan kun je er vergif op innemen dat er Kamervragen komen. Dan moet je een minister hebben die zegt: dat klopt en dat was juist de bedoeling. En die ministers hebben we niet zoveel.”

Verdraagzaamheid

Bij een echte terugtrekkende overheid kunnen burgers meer vrijheid pakken en dat moet je wel kunnen toelaten, zo stelt Frissen als voorwaarde. “Ook als dat niet helemaal gaat zoals de overheid dat zou willen.” En of de samenleving daar helemaal klaar voor is, is ook nog maar de vraag. “De verdraagzaamheid voor wat afwijkend en verschillend is, is behoorlijk afgenomen. Iedere burger wil maximale vrijheid voor zichzelf, maar bij de buurman moet streng gehandhaafd worden.”

Lees het hele interview met Paul Frissen: ‘Overheid gaat juist meer bemoeien en controleren’, door Alexandra Sweers, 15 juli 2014, Zorg + Welzijn: www.zorgwelzijn.nl

Paul Frissen is een van de sprekers op het Zorg + Welzijn jaarcongres van 11 september 2014: www.zorgwelzijncongressen.nl (bericht niet meer beschikbaar).