Staatssecretaris van Onderwijs Sander Dekker wil scholen gaan beoordelen op hun scores voor de Cito-toets en de toets verplicht stellen. De Tweede Kamer neemt dit voorjaar een besluit over het voorstel de Citotoets te verplichten. Hij hoopt hiermee scholen aan te zetten om hun onderwijs te verbeteren zodat ze beter scoren op de Cito-toets. Een onzalig idee, aldus Jaap Walhout in zijn artikel op de site van Sargasso: De Cito-illusie van staatssecretaris Sander Dekker.

“Vorige week maandag verkondigde de staatssecretaris nog eens in een interview met het TV-programma Radar de boodschap dat hij scholen wil gaan vergelijken op basis van de scores op de Cito-toets. Maar het afrekenen van scholen op basis van leerlingprestaties is net zoiets als een dokter afrekenen op de gezondheid van zijn patiënten. Het doet de realiteit ernstig tekort. Het risico op een averechts effect is levensgroot, omdat Dekker een aantal zaken over het hoofd ziet.

Eenzijdige toetsvorm
De Cito-toets is op meerdere manieren eenzijdig. Zo bepaalt de vorm van een toets wat er met de toets gemeten wordt. Meerkeuzevragen zijn meer gericht op feiten dan op kennis. Verder kan slechts een beperkte set aan vaardigheden en kennis worden gemeten. Een blik op de kerndoelen van het basisonderwijs leert al snel dat lang niet alle leerdoelen met meerkeuzevragen kunnen worden getoetst. Schrijfvaardigheid is bijvoorbeeld beter te toetsen door leerlingen een opstel te laten schrijven dan door ze een paar meerkeuzevragen voor te leggen. Hetzelfde is van toepassing op spelling^1).

Sociale context
Een school is een onderdeel van de maatschappij. De instroom van met name basisscholen wordt voor een belangrijk deel bepaald door de geografische lokatie. Een in een zogenaamde ‘prachtwijk’ gelegen school krijgt een ander type leerling, met andere cognitieve vaardigheden, binnen dan een school in een doorsneewijk in Huizen. Zoals de figuur laat zien, heeft de school (leraar en schoolleiding) een grote invloed op de leerprestaties van leerlingen. Echter, de helft van de leerlingprestaties worden verklaard door de karakteristieken van de leerlingen zelf. Heeft een school de pech om veel leerlingen binnen te krijgen uit achterstandssituaties, dan wordt het een stuk lastiger om hoge gemiddelde scores te halen bij de Cito-toets. Ook al scoort een school lager, dan wil dat nog niets zeggen over het leerrendement dat de school heeft behaald”.

Walhout noemt nog een aantal punten die Dekker over het hoofd ziet en concludeert: Niet doen dus, de scholen niet vergelijken op basis van de Cito-toets. Het is een onzalig plan. Het is aan te bevelen dat de staatssecretaris zijn energie steekt in een andere aanpak voor de verbetering van de onderwijskwaliteit, waarvan de werking is bewezen.
Voor een andere aanpak verwijst Walhout naar de Nieuwzeelandse onderzoeker John Hattie die in 2008 zijn boekVisible learning  publiceerde, het resultaat van vijftien jaar onderzoek dat de vraag Wat is goed onderwijs? wil  beantwoorden. Hattie schrijft dat 30% van de schoolprestaties voor rekening komt van de leerkracht: Op de goede leraar komt het aan!

Referenties

Lees het hele artikel: De Cito-illusie van staatssecretaris Sander Dekker, door Jaap Walhout op de website van Sargasso, 17 januari 2012.  Klik hier.
Lees ook van Walhout: Slachtoffer van de Cito-toets (6 maart 2011) op Sargasso: http://sargasso.nl

De uitzending van Radar, Cito-toets, met Sander Dekker vond plaats op 7 januari 2013. Zie: https://radar.avrotros.nl

¹⁾ De omvang van een onderzoek en de validiteit van de Cito-spellingtoetsen, geschreven door B. Schraven. Klik hier.

John Hattie Visible learning. Een uitgebreid en overzichtelijk artikel over Hattie’s onderzoek verscheen op 3 januari 2013 op de website van het Duitse dagblad Die Zeit: Hattie-Studie: Ich bin superwichtig! Klik hier.

Teachers make a difference – What is the research evidence?, door John Hattie: https://beroepseer.nl

Website Visible learning met video’s van John Hattie e.a. over de invloed van de leraar op de leerlingen: http://visiblelearningplus.com

Voor vertaling van Visible learning – Leren zichtbaar maken – zie: https://www.lerenzichtbaarmaken.nl