Vakmanschap en professionaliteit als emancipatorische waarden voor de vakbeweging

In het prachtig gerestaureerde, door Berlage ontworpen monumentale gebouw De Burcht in Amsterdam vertelt Saskia Boumans over haar onderzoek naar vakmanschap en professionaliteit voor de vakbeweging. In het verleden was hier het hoofdkantoor van de Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond gevestigd. Hun ‘arbeiderspaleis’, dat symbool stond voor de trotse arbeider en de kwaliteit van zijn werk, straalt culturele rijkdom uit.

Momenteel zetelt in het gebouw het Wetenschappelijk Bureau voor de vakbeweging (WB), een onafhankelijk instituut dat tot doel heeft onderzoek te verrichten naar vraagstukken die voor de vakbeweging van strategische betekenis zijn.

Boumans vroeg zich af of de vakbeweging niet teveel een verdedigingsveste is geworden? Om een antwoord op die vraag te vinden heeft ze onderzocht of vakmanschap en professionaliteit opnieuw emancipatorische waarde kunnen krijgen voor de vakbeweging. Wat dan opvalt is dat beide begrippen meestal worden gebruikt om de doelstellingen van een bedrijf te realiseren. Een goed voorbeeld hiervan is Divosa, een vereniging van managers van sociale diensten. Een paar jaar geleden zetten zij vakmanschap centraal in de organisatie en dan wel in de betekenis van een permanent streven naar kwaliteitsverbetering. Maar, de motivatie van dit vakmanschapsprogramma zijn bezuinigingen en reorganisaties.
Het natuurlijke streven dat mensen in zich hebben naar goed werk, hun intrinsieke motivatie, wordt hier dus vooral gebruikt om de werkdruk in de praktijk te verhogen.

Kan de vakbond dan helemaal niets meer met vakmanschap nu het zo’n vervormd begrip is geworden? Volgens Boumans wel. Er zijn twee manieren:

1.Definieer samen met de leden en de werkers wat goed werk is. Dat kan namelijk nogal verschillen met het idee dat een werkgever of een organisatie heeft over goed werk.
2. Kijk waar je machtsbronnen liggen. Bij de leden natuurlijk, maar ook bij kennis, want professionaliteit en vakmanschap zijn toch vooral een bundeling van praktische kennis.

Het Wetenschappelijk bureau voor de Vakbeweging – Saskia Boumans