Deel 2: Twintig jaar Nederlands onbehagen met Gabriël van den Brink en Bas Heijne

In Den Haag vond op  29 november 2016 een bijeenkomst plaats met Bas Heijne en Gabriël van den Brink over Twintig jaar Nederlands onbehagen. Zij werden uitgebreid geïnterviewd door Thijs Jansen, directeur en oprichter van Stichting Beroepseer.

Van de hand van Bas Heijne verscheen in september 2016 het essay Onbehagen. Een nieuw licht op de beschaafde mens. Heijne is schrijver, essayist en columnist. Eind december 2016 werd bekend gemaakt dat hij winnaar is van de P.C. Hooftprijs voor Letterkunde 2017.

Van den Brink schreef het in 1996 gepubliceerde boek Onbehagen in de politiek.Een verkenning van de tijdgeest tegen het einde van de eeuw. Van den Brink is hoogleraar aan het Èthos Centrum van de Vrije Universiteit. Tot 2015 was hij hoogleraar aan de School voor politiek en bestuur van de Universiteit van Tilburg.

Onbehagen blijkt al langer te heersen in de maatschappij. Ontevreden kiezers verliezen het vertrouwen in de politieke elite en gaan op zoek naar populistische alternatieven. Een van de kenmerken van populisme is het maken van beloften, bijvoorbeeld dat de wensen van ons, burgers, onmiddellijk vervuld zullen worden.

Van den Brink en Heijne behoren momenteel tot de beste duiders van de actuele gebeurtenissen. In de eerste ronde van het uit twee rondes bestaande debat geven beiden een analyse van de gebeurtenissen en leggen zij uit wat dat onbehagen precies inhoudt. Waarom voelen burgers “er zich niet bij horen” en zijn zij ontevreden? Hoe behoren wij de verschijnselen te duiden?
In de tweede ronde proberen Van den Brink en Heijne een toekomstperspectief te schetsen. Zijn zij in staat de bezorgdheid om waar het heen gaat met de wereld weg te nemen? Van den Brink rept van professionals, beroepseer en gezag op kleine schaal die de samenhang van de maatschappij zouden kunnen bevorderen, om te voorkomen dat we worden gemanipuleerd en tot stemvee gereduceerd, tot objecten worden. Heijne blijkt  niet erg optimistisch en spoort ons aan de idealen van de Verlichting te koesteren en ons te hoeden voor de barbaar in zowel onszelf als in de ander. Als de leegte in de maatschappij niet gevuld wordt, krijgen populistische verhalen ruim baan.

Ter afsluiting krijgt het publiek twintig minuten de gelegenheid zich te mengen in het debat en vragen te stellen.
Tussen de twee rondes in draagt Jordi Lammers drie van zijn gedichten voor. Hij is een jaar lang ‘writer in residence’ bij Stichting Beroepseer.