Op 13 augustus 2014 gaat de vijftigste dag in van een staking door vijftig Britse zorgverleners in dienst van Care UK in Doncaster, gelegen in het zuiden van Yorkshire. De staking begon zeven weken geleden nadat Care UK het loon van het verzorgend personeel ging verlagen met 25 – 35%. Care UK heeft de zorgverlening overgenomen van de National Health Service (NHS)¹⁾ na een aanbesteding. De staking behoort tot een van de langste in de geschiedenis van de Britse gezondheidszorg en gaat waarschijnlijk nog drie weken duren. De vijftig stakers zijn lid van de vakbond voor de publieke sector Unison.

In een artikel over de staking in het dagblad The Guardian schrijft Will Hutton dat Britse vakbonden al lange tijd gedemoniseerd worden. Het idee dat een vakbond zich zou inlaten met een rechtvaardige strijd klinkt veel mensen niet geloofwaardig in de oren; media en politici zouden zo’n idee onmiddellijk verwerpen. Maar sinds de zomer van 2014 begint de bereidheid van de kleine groep zorgverleners uit Doncaster om te staken voor het behoud van een niet erg hoog loon èn een op waarden gebaseerde gezondheidszorg, door te dringen tot buiten de grenzen van Doncaster. De staking is inmiddels uitgegroeid tot een strijd voor waarden boven winsten en voor economische en sociale prioriteiten van de maatschappij.

Tijdelijke stations voor het wisselen van eigenaar

Zoals bij alle geschillen, heeft niemand het monopolie op gelijk hebben, vindt Hutton. De vakbondsleden staken tegen investeringsmaatschappij Bridgepoint die de eigenaar is van Care UK, een grote onafhankelijke aanbieder van gezondheidszorg en maatschappelijke zorg. Bridgepoint beweert dat ze de kosten van de zorg betaalbaar wil houden. Zorgverleners zouden te royaal betaald zijn en veel personeel kan zich vinden in de nieuwe tarieven. Drastische maatregelen zijn nodig, omdat de NHS en gemeentenraden dat hebben nagelaten. De NHS kan wel wat kapitalisme gebruiken is de redenering.

Maar dat is nu juist het punt. Delen van de NHS kunnen misschien best wat meer efficiëntie gebruiken, maar heeft een heel systeem het kapitalisme nodig, en dan nog wel een op Britse leest geschoeid, waardenvrij kapitalisme?
Hutton vraagt zich in zijn artikel af wat voor soort verzorgers je als land wilt voor de ouderen en mensen met een beperking? De allergoedkoopste en laagst geschoolden die een investeringsfirma kan krijgen? Zo’n firma is meestal slechts een tijdelijke eigenaar. Bridgepoint zal Care UK op een dag verkopen om de investeerders een leuk bedrag te kunnen uitbetalen. Zo doen zulke firma’s dat. Wie wordt dan de eigenaar?

De NHS is bezig de nieuwe plek te worden voor het verstrekken van geldstromen waaromheen investeringsmaatschappijen en zorginstellingen constructies kunnen bouwen, geschikt voor persoonlijke zelfverrijking. Ze kunnen deals maken met voordelige belastingvoorwaarden. Dat staat wel heel ver af van een gezondheidszorg die georganiseerd is rond waarden als geven, delen, genezen en opoffering.

Het Britse zakenleven heeft zichzelf geweld aangedaan door zich te onderwerpen aan de prijs van de aandelen en de daarmee gepaard gaande financiële eisen: teveel bedrijven zijn slechts tijdelijke stations voor het wisselen van eigenaar na het binnenhalen van de buit. Te weinig bedrijven hebben een doel of waarden, of een inspirerende missie voor de lange termijn. Dat is verontrustend voor het zakenleven in het algemeen, maar nog meer voor een bedrijf dat zorg verleent. Care UK verleent adequate zorg, maar is er uiteindelijk niet voor om het welzijn van degenen aan wie ze zorg verleent te bevorderen: het is een spreadsheet temidden van de vele van het in Londen gevestigde hoofdkantoor Bridgepoint Capital, waarover de partners zich buigen om te zoeken naar het gunstigste moment waarop ze het zorgbedrijf kunnen doorverkopen aan een nog grotere idioot.

Ze zijn kostenposten op het spreadsheet

De stakers staan helemaal aan de andere kant: hun loonzakjes hebben hun gewicht verloren, en daarmee is ook het beeld van wie en wat zij zijn verloren gegaan. Ze voorzien niet langer met trots in de behoeften van mensen met een leerstoornis in hun eigen gemeente en worden niet meer naar behoren betaald voor hun verworven vaardigheden en de liefde die ze uitstralen. Ze zijn kostenposten op het spreadsheet, net zo vervangbaar als het bedrijf waarvoor ze werken: hun vervangbaarheid zal het makkelijk maken Care UK te verkopen voor een door Bridgepoint beoogde prijs.

Hutton fulmineert in zijn artikel tegen de kwalijke manier van zakendoen in Groot-Brittannië. Volgens hem wordt het idee van privé-eigendom in zijn land minder serieus genomen dan in andere ontwikkelde landen: “We vinden het niet van belang. Zolang het geen eigendom van het publieke domein betreft, is er tevreden consensus. Op hun best zijn bedrijven moderne en geniale organisaties waar kennis en menselijk en fysiek kapitaal op een unieke en effectieve manier gerangschikt worden om de mensheid in staat te stellen te innoveren en op zodanige schaal te produceren dat aan de grote economische en sociale behoeften kan worden voldaan.
Ze concurreren, groeien en sterven als hun tijd is gekomen. Om het beste eruit te halen – de manier waarop ze beheerd, bestuurd, gekocht en verkocht worden – is een zorgvuldig plan nodig. Anders zou jouw kapitalisme een gekkenhuis worden met een laag vertrouwen, lage investeringen en weinig innovatie en waar de aandeelhouders denken aan de volgende deal en de volgende kans om eruit te stappen”.

Dat is er in Groot-Brittannië gebeurd. Het is buitengewoon makkelijk om een bedrijf te beginnen, met alle daarbij horende privileges en beperkte aansprakelijkheid. Er wordt niet om een “voor wat, hoort wat” gevraagd. Hutton: “We hebben geen raamwerk gecrëerd waarbinnen eigenaren zich mettertijd dienen te binden aan de bedrijven: hun activa beheren en handelen als betrouwbare bestuurders voor de levende, ademende sociale organisaties die bedrijven zijn. In plaats daarvan hebben wij het goed gevonden dat ze gekocht en verkocht konden worden als pokerfiches. Het gevolg is dat we in een land wonen waar overnames twee maal zo vaak voorkomen als in de V.S. en acht maal zo vaak als in Japan”.

De aandelenmarkt is geen instrument om kapitaal aan te trekken: het is een plek waar bedrijven gegijzeld worden door hun aandeelhouders. Investeringsmaatschappijen zijn het hardst gegroeid in Groot-Brittannië, omdat het zo makkelijk is bedrijven als Care UK – oorspronkelijk een naamloze vennootschap – op te kopen, om te vormen en door te verkopen.
De particuliere onderneming Thames Water, verantwoordelijk voor de waterhuishouding in de regio Londen, is een speelbal van de investeringsmaatschappijen. De moedermaatschappij van de onderneming, gevestigd in belastingparadijs Luxemburg, gaat gebukt onder schulden en kan alleen het geplande superriool bouwen met garanties van de staat vanwege de brede spreiding van de winsten in de vorm van dividend.
Care UK´s zustermaatschappij die tehuizen bouwt, is gevestigd in Luxemburg. En zo gaat het maar door.

De moed van vijftig zorgverleners

Natuurlijk zijn er investeringen die goed blijken en kunnen businessplannen ondernemingen door een crisis heenslepen. Zo zal ook Bridgepoint erin slagen constructieve deals te sluiten. Het probleem is evenwel dat deze manier van deals sluiten in de zakenwereld de dominante houding is geworden en verworden tot een allesoverheersende monocultuur met een vreeswekkend kapitalisme en een laag vertrouwen tot gevolg.
De paradox is dat hoe meer kapitalisme is gebaseerd op een rechtvaardig akkoord tussen kapitalisme en de maatschappij, des hoger het niveau van vertrouwen en de toewijding is, en des te productiever en innovatiever dat kapitalisme wordt.

De staking in Doncaster gaat in wezen dan ook om de vraag naar meer rechtvaardigheid. Een herziening van de voorgestelde vermindering van loon zou al direct tot rust leiden, maar dan rijst de vraag hoe het zover heeft kunnen komen? Voor een stabiel akkoord is een fundamentele herziening van onze houding ten opzichte van publieke instituties en particuliere bedrijven nodig, waarin gerechtigheid en verplichtingen jegens de maatschappij, maar ook efficiëntie, de prioriteiten zijn.

Dat gaat waarschijnlijk niet gebeuren in de nabije toekomst, verzucht Hutton aan het slot van in zijn artikel. Bridgepoint zal de eigen positie veilig stellen.
Maar vijftig zorgverleners hebben de moed de invloedrijke potentaten van het Britse zakenleven en de politiek uit te dagen: “Ze hebben gelijk. Hun strijd is onze strijd. Het is niet de EU of de immigratie die dit probleem heeft veroorzaakt, noch de discriminerende roep van de Ukip-partij²⁾: het is de Britse aanpak van privé-eigendom en publieke instituties die aan een grondige herziening toe is. Dit is een goede zaak van hen en – dit lees je niet vaak – een goede zaak van de vakbond. Ze verdienen al onze steun”.

^Noten
1) De National Health Service (NHS) is het openbare gezondheidszorgstelsel van Groot-Brittannië en is het grootste uit publieke middelen betaalde zorgstelsel ter wereld.
²⁾ Ukip – UK Independence Party: een Britse eurosceptische politieke partij die o.m. tegen massa-immigratie is.

The Doncaster Care UK strike is about putting values over profit, door Will Hutton, The Guardian, 9 augustus 2014: www.theguardian.com

This man’s £1.5bn private equity firm buys UK nursing homes, door Daniel Boffey, The Observer, 10 augustus 2014: www.pressreader.com

Doncaster care workers set to intensify strike in fight for living wage, door Daniel Boffey, The Guardian, 9 augustus 2014: www.theguardian.com

The care workers left behind as private equity targets the NHS, door Daniel Boffey, The Guardian, 9 augustus 2014: www.theguardian.com