Paradoxale effecten sinds komst POH-GGZ in huisartsenpraktijk
Huisartsen willen voor 2016 meer geld voor de POH-GZZ. Dat vroeg de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) in een brief aan de minister van Volksgezondheid op 3 september 2015. Een POH-GGZ – praktijkondersteuner huisartsenzorg – ondersteunt de huisarts bij het verlenen van zorg aan patiënten met psychische en/of psycho-sociale problemen.
Moeten we blij zijn? vraagt psycholoog Paul Betgem zich af in zijn blog op de site van NVGzP, de Nederlandse Vereniging voor Gezondheidszorgpsychologie. Deze vereniging is opgericht in 2010 en telt inmiddels meer dan 2200 leden.
Betgem schrijft:
“De praktijkondersteuners van de huisarts hadden oorspronkelijk als taak te voorkomen dat cliënten met lichte psychische klachten te snel doorverwezen worden naar de geestelijke gezondheidszorg. Vooral bij zorgverzekeraars bestaat de vrees dat eenmaal in deze circuits beland, behandelingen langer gaan duren dan noodzakelijk is. Beperkte contacten in de huisartsenpraktijk was het doel, met een tijdige doorverwijzing naar de Basis GGZ en de Gespecialiseerde GGZ als optie, mochten de klachten onverhoopt toch gecompliceerd zijn. Inmiddels is duidelijk dat het takenpakket van de praktijkondersteuners sterk uitbreidt. De eerste evaluaties zijn positief uitgevallen. Er is nu ook een beroepsvereniging, de Landelijke Vereniging POH-GGZ. De POH’s professionaliseren.
POH GGZ gaat ten koste van doorverwijzingen…
Naarmate de praktijkondersteuners beter worden zal het doorverwijzen steeds meer vastlopen. Cliënten willen niet weg bij een goede hulpverlener. Binnen de kortste keren draagt de POH verantwoordelijkheid voor een scala van problemen zoals arbeidsgerelateerde klachten, echtscheidingen, door financiële malaise veroorzaakte psychosomatische symptomen en multiculturele complicaties. Daar komt bij dat POH’s groeien in hun enthousiasme. Bijscholingen, specialisaties, super- en intervisie, deze trajecten liggen om de hoek. Dit is geen ontwikkeling die aanzet tot beperking van interventies.
Dit alles heeft voor de cliënt het voordeel van kostenbesparing. De POH is gratis. Er geldt geen eigen risico, want het is huisartsenhulpverlening. Naast bovenvermelde hechtingsprocessen is er voor de cliënt dus ook een financiële reden om bij de POH-GGZ te blijven. Een aanzuigende werking valt te verwachten, want de cliënten zullen snel doorhebben dat er bij de huisarts gratis psychologische hulp te krijgen is.
Een paradoxaal effect is onvermijdelijk. Het is landelijk beleid dat de POH-GGZ nooit een volledig gekwalificeerd therapeut mag worden. Het is per se niet de bedoeling dat de huisartsenpraktijken veranderen in psychiatrische poliklinieken, want dat komt er feitelijk een echelon bij, met stijging van kosten als gevolg. De POH moet klein blijven. De uitgesleten, maar wel sterke vergelijking van het servet en het tafellaken dringt zich op.
…en vervolgbehandeling wordt moeilijker
POH’s merken op een gegeven moment dat zij de werklast niet baas kunnen en zullen min of meer geforceerd cliënten moeten gaan afstoten naar de Generalistische basis GGZ en de Gespecialiseerde GGZ. Deze collegae mogen vervolgens de klus klaren waarbij zij zullen merken dat veel cliënten onwillig zijn. Immers, het is hun keuze niet om weg te gaan bij de praktijkondersteuner. Bovendien valt GGZ wel onder het eigen risico”.
Betgem concludeert dat de oorspronkelijk beoogde kostenbesparingen dubieus zijn. De POH-GGZ mag niet teveel kosten, maar onervarenheid van de POH-GGZ kan leiden tot extra behandeltijd bij de psycholoog en de hulpverlener. Er wordt een zware wissel getrokken op de POH-GGZ als beroepskracht.
Twee reacties
Betgems blog riep veel reacties op. Van Bart Bruijn bijvoorbeeld, huisarts in Streefkerk. Hij beschrijft (op 29 september 2015) wat voor effect de komst van de POH-GGZ op zijn praktijk heeft gehad totnutoe. In zijn praktijk werken twee ervaren basispsychologen met enkele toegevoegde diploma’s als POH-GGZ.
Het ontstaan van de POH-GGZ is niet iets dat de huisartsen hebben gewild, schrijft Bruijn: “Integendeel, wij zijn gesmeten in het gat dat is ontstaan door het botweg niet meer betalen van de oude Eerstelijns GGZ. Omdat wij alles op ons bord kregen als huisartsen, was de enige oplossing het zelf organiseren van de simpeler psychologische zorg. Dit werd, ook door mogelijkheden van de overheid, met een kleine verhoging van het budget, de logische richting van de POH-GGZ ingedrukt”.
…
“De POH-GGZ, wat ook de kwalificaties zijn, werkt ONDER DE BIG VAN DE HUISARTS! De POH-GGZ verwijst ook niet, dat doet de huisarts. Deze dient ook de vinger strak aan de pols te houden en ook bij detachering is uitsluitend de huisarts verantwoordelijk voor wat er gebeurt. Vandaar dat ik voor mijzelf supervisie-uren moet rekenen. Het kost nog flink tijd, een POH-GGZ. Verder moeten we er constant voor waken, dat onder onze paraplu geen incompetente zorg wordt geleverd en ik vind dat de beroepsorganisatie van de huisartsen (de LHV, vooral) daar uitspraak over moet doen. De grenzen aan de zorg zijn duidelijk, vallen samen met de competentie van de POH-GGZ, met die van de huisarts zelf en natuurlijk met de budgetten.
Ben ik nu blij met de POH-GGZ, functioneel gezien, voor goede zorg?
Ja en nee! (Echt) Ik zat niet te wachten op de POH-GGZ”.
Prachtige vakmensen die eigenlijk uit hun beroep zijn gegooid
Bruijn vervolgt dat de situatie voor de sanering van de eerstelijnspsychologische zorg lang niet altijd ideaal was. Slechte communicatie en: … “bedrijven, waarin iedereen al helemaal de weg kwijt was en er geen verantwoordelijke aanwezig leek. Om van wachttijden, die toch ook lang waren, nog maar te zwijgen. Dat is nu allemaal beter. Heel korte lijnen, ik zit erbovenop en de drempel is laag. De wachttijden zijn nu niet-bestaand, maar daar wordt strak op gelet. Niet te lange en niet te moeilijke zorg.
Ik ben niet blij met het feit dat vaak prima samenwerkingslijnen met vlotte en goede verwijzingen, waar de patiënten goed terecht konden en waar prachtige competente hulpverleners gewetensvol de moeilijkste problemen aanpakten en diep lijdende mensen begeleidden naar een aanvaardbaar leven, in kortzichtige, geborneerde bestuurlijke incompetentie gewoon uit de wereld zijn geholpen. Deze prachtige vakmensen zijn eigenlijk uit hun beroep en vaak uit hun bedrijf gegooid. En dat zonder goede reden. Dat is de andere kant van de zaak. Ik ben er ook niet blij mee dat er geen netwerk van psychologen met allemaal hun competenties meer is en dat ik allemaal idiote verwijsbriefjes moet schrijven bij overgangen van de ene vorm naar de andere vorm van tweede lijn etc, etc.
Verkleuteriseren
“De ‘maatregelen’ in de eerstelijns GGZ zijn verdere symptomen van het verkleuteriseren en domweg ontkennen van psychosociaal lijden door onze overheid en andere lekenbeleidsmakers als de verziekeraars. Psychosociaal lijden of psychische ziekten worden weggezet als eigen schuld, makkelijk te verhelpen, makkelijk door jezelf op te lossen als je maar wilt, door de omgeving op te lossen (buurvrouw, voetbalvereniging) etc. etc.”
Het zit Bruijn hoog, dat…”een gewaardeerde groep collega’s in de zorg zodanig is mishandeld en miskend, als dat de afgelopen paar jaar is gebeurd met de eerstelijns psychologen, gaat alle redelijkheid te boven, maar men heeft het gewoon kunnen doen. Domweg door het populistisch sausje”.
Het verbaast Bruijn dat hij erg weinig protest heeft gehoord. Wel van huisartsen, maar niet vanuit de psychologen die het betrof. En dat is jammer, besluit Bruijn: “Ga er tegenin, organiseer je, maak leven, schreeuw en krijs en stel de valsheid van de overheid, die alleen geldzakfirma’s helpt, aan de kaak. Zoek de media en ga tekeer! Voor jullie zelf en vooral voor onze patiënten”.
Organiseer je en maak gezamenlijk macht
Herman Suichies, bestuurslid van de vereniging VPHuisartsen schrijft in zijn reactie (op 29 september 2015) dat hij, onlangs gepensioneerd als huisarts, het eens is met Bart Bruijn: “Het fenomeen poh- GGZ is er niet gekomen om kwalitatieve redenen, maar puur om financiële redenen. Er moest bezuinigd worden in de GGZ en is alleen maar mogelijk geweest omdat de LHV indertijd alleen maar kansen zag en meedeed met de politieke beslissers.
Ik heb zelf een blauwe maandag een POH-GGZ, een toenmalige spv’er gehad, maar merkte al snel dat ze vooral doorverwees naar haar eigen oude organisatie.
Ik had daarnaast een uitstekend netwerk van 1e lijns psychologen, die prima werk leverden. Ik heb dus al snel het werk van de poh- GGZ weer zelf gedaan, met de veronderstelling dat ik POH-GGZ werk beter kan dan een POH-GGZ. En bij complexe problematiek gewoon doorverwees naar mijn eigen netwerk.
En dat het voor de huisarts lonend zou zijn een poh-ggz in dienst te hebben is een fabel. Het is net kostendekkend, meer niet, maar dan moet zoiemand bv niet ziek worden, dan verlies je er al op. Het eigen risico blijft een probleem, maar dat geldt niet alleen voor de poh- GGZ, maar in feite voor alle verwijzingen buiten de huisartsenpraktijk.
Het is een breder probleem wat solidariteit aantast en ongelijkheid bevordert, maar om dat te veranderen moet Nederland anders gaan stemmen. Met de laatste hartenkreet van Bart ben ik het helemaal eens. Organiseer je, maak gezamenlijke macht, zoek de media. Huisartsen hebben met ‘Het roer moet om’ laten zien hoe dat moet”.
Lees de hele blog met reacties: De paradox van de POH-GGZ, door Paul Betgem, NVGzP, 15 september 2015: http://www.nvgzp.nl/de-paradox-van-de-poh-ggz/ (Website is opgeheven)
Huisartsen willen meer geld voor POH GGZ, NVGzP, 9 september 2015: http://www.nvgzp.nl/huisartsen-willen-meer-geld-voor-poh-ggz/ (Website is opgeheven)
Uitbreiding POH-GGZ vraagt om meer budget, LHV, 3 september 2015: xww.lhv.nl (niet meer beschikbaar op site van LHV)
Zie daarvoor in de plaats: Minister: definitief geen extra geld voor POH-GGZ, LHV, 25 november 2015: www.lhv.nl (ook niet meer beschikbaar op site van LHV; zoekfunctie op site LHV levert geen resultaat).
U P D A T E
Met ingang van oktober 2022 zijn de Nederlandse Vereniging voor Gezondheidszorgpsychologie – NVGzP – en het Nederlands Instituut van Psychologen – NIP – officieel gefuseerd. Zie: https://psynip.nl/fusie-nip-en-nvgzp/