De grootste beroepsvereniging in Nederland voor verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten V&VN maakt zich zorgen over een structureel tekort aan mensen in de wijkverpleging. Deze zomer wordt dat tekort extra nijpend omdat collega’s en mantelzorgers op vakantie gaan. Uitzendbureaus hebben geen personeel meer beschikbaar. Eind 2016 waren er 1000 mensen nodig. Dit tekort zal volgens het ministerie van VWS oplopen tot circa 2500 – 3500 in 2019.

V&VN stuurde In juni 2017een brief over de tekorten en de effecten daarvan naar de leden van de vaste Kamercommissie voor Volksgezondheid voor hun vergadering over de wijkverpleging op 5 juli 2017.
Kamerleden hebben daarop massaal aandacht gevraagd voor dit enorme probleem en willen weten wat staatssecretaris Van Rijn van het ministerie van Volksgezondheid hieraan gaat doen. Van Rijn heeft toegezegd dat er binnen een maand een arbeidsmarktagenda naar de Kamer wordt gestuurd met een plan van aanpak. Hij maakte ook bekend dat vanaf 2018 er 435 miljoen euro per jaar beschikbaar is voor de verpleeghuizen, speciaal om extra mensen te kunnen aantrekken.

Al jaren wordt er gewaarschuwd voor een tekort aan zorgpersoneel. In oktober 2014 luidde een kop in de Volkskrant: Grote zorgen over dreigend tekort bij wijkverpleging. In het voorjaar van 2015 bijvoorbeeld startten V&VN en de organisatie van zorgondernemers Actiz de campagne Daar zit meer achter om HBO-verpleegkundigen te interesseren voor de ouderenzorg en de wijkverpleging. V&VN geeft ook gastcolleges om studenten te interesseren voor het beroep van verpleegkundige.

Oorzaken

Als oorzaken van de tekorten worden genoemd: toename van de vergrijzing in de beroepsgroep zelf. Verpleegkundigen gaan met pensioen, terwijl de instroom beperkt blijft.
Hogescholen hanteren nog altijd de numerus fixus. Studenten moeten meedoen aan een loting om de studie HBO-V te kunnen volgen. Deze lotingprocedure is ingesteld door een tekort aan stageplaatsen.
Ziekenhuizen hebben de afgelopen jaren te weinig geld geïnvesteerd in de opleiding van verpleegkundig personeel. Een gevolg is toenemende werkdruk. Steeds minder mensen moeten dezelfde hoeveelheid werk doen.
Uit een peiling over werkdruk bij verpleegkundigen en verzorgenden is gebleken dat mensen die vaker extra diensten moeten draaien en stress op het werk ervaren, eerder overwegen om te stoppen met de zorg. Extra diensten zijn vaak aan de orde van de dag: “222 uur overwerk in het eerste kwartaal van dit jaar”, “werkweek van 60 uur, terwijl ik een contract heb van 32 uur”, “bij ons worden vacatures niet meer online gezet omdat dat niet goed is voor het imago en omdat ze toch nauwelijks vervuld worden”.
Geconcludeerd kan worden dat het minder aantrekkelijk worden van het beroep van verpleegkundige zorgt voor uitstroom en dus oplopende tekorten. Verpleegkundigen werken zich een slag in de rondte, vallen uit en daar staat weinig instroom van nieuw personeel tegenover. Ook wordt steeds meer zichtbaar dat door drukte er geen goede zorg meer mogelijk is.

Een andere oorzaak van het nijpende gebrek aan personeel is het sluiten van verzorgingshuizen en het zwaarder indiceren voor verpleeghuizen met als gevolg dat ouderen langer thuis wonen. De zorg wordt complexer. Door de veranderingen in het zorg heeft de wijkverpleegkundige er meer taken bij gekregen.
Als ouderen uiteindelijk – meestal na lang thuis wonen – in een verpleeghuis terecht komen, hebben zij complexe problemen, een combinatie van lichamelijke en psychische problemen, of een vergevorderde vorm van dementie. Hoogopgeleid personeel is dan ook hard nodig om deze zorg te kunnen leveren. Maar het imago van het werk in een verpleeghuis is niet al te positief: ouderen wassen, uit bed halen en te eten geven.
Door het langer thuiswonen belanden ouderen vaker op spoedeisende hulpafdelingen, die inmiddels ook onder druk staan qua capaciteit.

Aandacht voor tekorten in de wijkverpleging, V&VN, 5 juli 2017: www.venvn.nl/nieuws/aandacht-voor-tekorten-in-de-wijkverpleging/

Ruim 400 miljoen extra voor verpleeghuizen, V&VN, 4 juli 2017: www.venvn.nl/nieuws/ruim-400-miljoen-extra-voor-verpleeghuizen/

Alarmerend tekort aan zorgpersoneel: de belangrijkste vragen op een rij, Vrijheid in de zorg, 22 februari 2017: http://vrijheidindezorg.nl/2017/02/tekort_zorgpersoneel_vragen/ (Website is niet meer actief)

Tekort wijkverpleegkundigen; ‘Ik denk dat de situatie heel schrijnend wordt’, Omroep Gelderland, 17 maart 2017: www.omroepgelderland.nl

Grote zorgen over dreigend tekort bij wijkverpleging,Trouw, 30 oktober 2014: www.trouw.nl