Margo Trappenburg over het risico van onrechtvaardigheid in de participatiesamenleving

De participatiesamenleving heeft volgens Margo Trappenburg het grote risico onrechtvaardig te zijn. “Ik hoop dat professionals niet te veel meegaan in het idee dat burgers zorg in hun eigen kring moeten regelen. We verlangen steeds meer van mensen. Als we van hen vragen om een groot deel van hun leven te zorgen voor hulpbehoevende familieleden, dan doet mij dat denken aan het Nederland van voor de verzorgingsstaat. In de grote gezinnen van toen was er een dochter die niet hoefde te gaan trouwen, want die ging voor pa en ma zorgen. Zoals er ook een kind gereserveerd werd voor werk binnen de katholieke kerk”.

In het magazine voor de sociale sector Zorg & welzijn vertelt Margo Trappenburg in een interview met Piet-Hein Peeters dat we bij haar niet moeten komen aanzetten met juichverhalen over de participatiesamenlving. Trappenburg is bijzonder hoogleraar Grondslagen van het maatschappelijk werk aan de Universiteit voor Humanistiek en universitair hoofddocent Bestuurs- en Organisatiewetenschappen aan de Universiteit van Utrecht: “Ik zie een nieuwe norm ontstaan. Het wordt normaal dat als jij een autistische broer hebt, en je vader en moeder zijn overleden, dat jij dan de zorg overneemt en er voor hebt te zorgen dat hij het redt in het leven”.

Wat is daar mis mee?
Trappenburg: “Ik begrijp de gedachte dat je die autistische man probeert zo zelfstandig mogelijk te laten leven en ik erken ook dat sommige professionals juist de neiging hebben die man te betuttelen. Dus dat we dat bespreekbaar maken, vind ik prima. Maar als het betekent dat je als hulpverlener aan de broer kunt vragen of hij één keer in de week 150 kilometer wil rijden om een dag voor deze man te zorgen, vind ik dat niet goed”.

Waarom niet?
“Ik denk dat er een heleboel aardige, maar ook brave mensen zijn die op zo’n vraag geen nee zeggen of durven zeggen. Er zit een heleboel aardigheid in mensen, waar je dus gebruik van kunt maken, maar ook misbruik. En de niet aardige mensen hebben dan dus een voordeel, die hoeven niet te zorgen. Hun familie krijgt professionele zorg.”

Er dreigt een vorm van onrechtvaardige ongelijkheid te ontstaan?
“Het idee achter de verzorgingsstaat was dat we de kosten van de zorg voor kwetsbare mensen met z’n allen zouden opbrengen, dat ouders niet afhankelijk zouden zijn van hun kinderen. Dat vonden we beschaafd, vooruitgang. Het was niet alleen goed voor die kwetsbare mensen zelf, maar ook voor de gezonde mensen die toevallig de pech hebben dat ze een gezins- of familielid met een ernstige beperking hebben. Nu schuiven we de andere kant weer op”.

Trappenburg vreest dat we teveel doorslaan. Ze legt uit wat de effecten van doorslaan zijn op onze maatschappij en wat voor rol sociale professionals het beste kunnen aannemen.
Lees het hele interview Mag de burger nog op de bank liggen? door Piet-Hein Peeters, Zorg & welzijn, oktober 2015: http://margotrappenburg.nl