Jaarverslag Jeugdbescherming laat zien: zeer hoge werkdruk voor gezinsmanagers, mede door agressie, bedreiging en schaarste

2016 was voor Jeugdbescherming regio Amsterdam het ‘Jaar van de medewerker’. Zonder vitale, krachtige gezinsmanagers is geen kind veilig. Zojuist is het jaarverslag over 2016 verschenen, Kracht getiteld. Jeugdbescherming is een not-for-profit marktorganisatie met circa 450 medewerkers en een budget van ruim 35 miljoen. De organisatie is actief in gemeenten in de regio Amsterdam-Amstelland, Haarlemmermeer en Zaanstreek-Waterland. Jaarlijks begeleidt Jeugdbescherming zo’n 3.200 gezinnen. De kern van het werk is intensief, gezinsgericht casemanagement.

Het jaarverslag van 2016 laat zien dat het werk van gezinsmanagers complexer is geworden. Inmiddels worden alleen gezinnen met zeer ernstige problematiek, waar wijkteams zelf geen passende begeleiding voor kunnen bieden, bij de Jeugdbescherming aangemeld. Dat is ook de bedoeling. Het gevolg is een toenemend aantal incidenten met agressie en bedreigingen. In combinatie met alle nieuwe procedures en afspraken in het zorgstelsel met o.a. wijkteams, was 2016 voor de gezinsmanagers een pittig jaar. Pittiger dan het transitiejaar 2015. Met te weinig mensen moest heel veel werk verzet worden.

Onwenselijke werkdruk

In het jaarverslag komen medewerkers en bestuurders aan het woord. Bestuurders Claire Vlug en Sigrid van de Poel gaan nader in op de problematiek. Het blijkt zwaar werken in de jeugdzorg. De werkdruk is hoog, er is veel bureaucratie. Ze schrijven:

“2016 is het jaar waarin de effecten van de transitie steeds meer zichtbaar werden. We krijgen nu alleen nog maar de meest complexe gezinnen. Per saldo is er te weinig tijd voor deze gezinnen. Aan de ene kant is er per gezin meer tijd nodig om duurzaam effectief te zijn, aan de andere kant is het aantal gezinnen per gezinsmanager na de transitie niet afgenomen. Daarnaast is het jeugdzorgstelsel zich in alle gemeenten nog volop aan het ontwikkelen. Terugdringen van bureaucratie zou meer prioriteit moeten krijgen. Elk lokaal team of elke jeugdhulpaanbieder heeft namelijk eigen formulieren voor intake zodat zij vervolgens weer kunnen voldoen aan de rechtmatigheidseisen die door een gemeente worden gesteld. Er zijn nog steeds de bekende ‘vrijdagmiddag’ escalaties en er is nog niet voor elk kind op het juiste moment de juiste hulp voorhanden.
[..]
Gezien de ontwikkelingen in het zorgstelsel, de ervaren schaarste in tijd voor gezinnen en de onevenredige administratieve lastendruk, hebben we samen met onze ondernemingsraad en raad van toezicht geconstateerd dat er sprake is van onwenselijke werkdruk. Onze gezinsmanagers zien de daadwerkelijke oorzaken waardoor kinderen in onveiligheid opgroeien. Ze weten wat nodig is om deze oorzaken aan te pakken, patronen te doorbreken. Ouders zijn het echter soms niet eens met ons handelen. Dat is begrijpelijk, maar het resulteert in een toename van agressie en bedreiging richting onze mensen. Dat is zorgelijk. Ouders dienen ook hun klachten in bij meerdere instanties. Een van de gevolgen is dat gezinsmanagers vaker voor de tuchtrechter moeten verschijnen. Dat is heftig voor gezinsmanagers die persoonlijk worden aangesproken, terwijl ze handelen vanuit en met steun van Jeugdbescherming.

Schaarste aan personeel in dit zware jeugdzorgdomein

Dit alles, in combinatie met het aantrekken van de arbeidsmarkt, maakt dat er in 2016 zeventig gezinsmanagers vertrokken zijn. Gelukkig hebben we evenveel nieuwe gezinsmanagers kunnen aantrekken. Nieuwe gezinsmanagers krijgen echter acht maanden inwerktijd en veel opleiding via onze Akademie^*). Daarom kunnen niet meteen alle gezinnen van vertrekkende gezinsmanagers toegewezen worden aan nieuwe gezinsmanagers.
[…]
Omdat we een tekort aan gezinsmanagers hebben en ook niet meteen alle capaciteit kunnen benutten, hebben we niet kunnen voorkomen dat er een instroomlijst met gezinnen is die nog niet aan een vaste gezinsmanager zijn gekoppeld. We hadden in 2016 graag meer nieuwe gezinsmanagers aangenomen, maar hebben geconstateerd dat er schaarste is aan personeel in dit zware jeugdzorgdomein”.

De beide bestuurders benoemen vervolgens de maatregelen die genomen zijn om de moeilijkheden het hoofd te bieden en de medewerkers gemotiveerd te houden. Daar wordt echt alles aan gedaan.

^*) In de Jeugdbescherming Akademie doet men onder meer praktijk- en wetenschappelijk onderzoek naar de veilige ontwikkeling van kinderen en geeft men trainingen en procesbegeleiding.

Lees het hele jaarverslag 2016 Kracht, Jeugbescherming regio Amsterdam, april 2016: https://beroepseer.nl

Ons jaarverslag 2016 ‘Kracht’ is uit!, Jeugdbescherming,18 april 2017: www.jeugdbescherming.nl