Documentaire over hoe een gemotiveerde jongere door bureaucratisme kansloos wordt gemaakt om te gaan leren en werken

De documentaire film Yahya en de 222 afwijzingen van Julia von Graevenitz is een schrijnend verslag van de zoektocht naar onderwijs en een stageplaats van Yahya, een Nederlandse jongen met een Marokkaanse achtergrond uit Amsterdam Nieuw-West die op zijn zestiende stopte met zijn vmbo-opleiding. Hij wilde geld verdienen en werkte zeven maanden bij Mcdonald’s, maar toen zijn contract niet werd verlengd, kwam hij thuis te zitten.
In Het Parool schrijft Emma Boelhouwer over hoe de film, die op 26 oktober 2015 wordt uitgezonden op NPO 2, tot stand is gekomen. Von Graevenitz was aanvankelijk van plan een documentaire te maken over straathoekwerkers van de maatschappelijke organisatie Streetcornerwork die jongeren zonder diploma opzoeken en proberen te motiveren terug te gaan naar school.
Bij Streetcornerwork kreeg Yahya sollicitatietraining en gaf hij te kennen dat hij iets met lassen wilde doen. Dat betaalt goed, had hij begrepen. Omdat hij niet voor een fulltime dagopleiding in aanmerking kwam vanwege zijn leeftijd en omdat hij geen vmbo-diploma had, moest hij leren en werken combineren en een leer-werkbedrijf vinden voor vier dagen in de week.

Het viel Von Graevenitz op hoe gemotiveerd en aimabel Yahya was. Ze nam zich voor niet meer mee te gaan naar andere huisbezoeken van Streetcornerwork maar deze jongen te blijven volgen. Dit wordt een mooi succesverhaal, dacht ze: over drie maanden heeft hij een opleiding gevonden en kan hij weer gaan werken aan zijn toekomst. Niets bleek minder waar.

Het was een mooi begin

Geen enkel lasbedrijf zei een leerling nodig te hebben. Yahya: “Je kunt mij niet vertellen dat al die bedrijven vol zaten. Deels denk ik dat het door mijn Marokkaanse naam komt. Deels natuurlijk doordat ik geen diploma had. Het leer-werkbedrijf betaalt je opleiding en dat durfden ze waarschijnlijk bij mij niet aan. Ik was een risicojongere”.

Uiteindelijk bood een scheepswerf Yahya werk aan. Zes maanden vegen, rommel opruimen en af en toe wat lassen. Yahya: “Het was een mooi begin. Daarna zou ik eindelijk door kunnen stromen naar het volgende mbo-niveau. Het gaat er vooral om dat je weer went aan een school- en werkritme”.
Na de zomervakantie bleek dat de opleiding vond dat de leerplek niet voldeed aan de eisen.

Dan wordt hij via de gemeente Amsterdam uitgenodigd voor een particulier initiatief dat voor risicojongeren als Yahya is bedoeld: Een school waar hij binnen tien weken een diploma kan halen met een baangarantie. Dolenthousiast meldt hij zich aan, maar het initiatief komt niet van de grond en blijkt uiteindelijk gebakken lucht. De initiatiefneemster verdwijnt van de aardbodem. Twee jaar en 222 afwijzingen verder staat Yahya met inmiddels hoge schulden er opnieuw alleen voor.

Een compleet ander verhaal

Von Graevenitz had na twee jaar filmen een compleet ander verhaal dan gedacht. Een jongen die zich door een woud van regels en afwijzingen worstelde, maar er uiteindelijk niet in slaagde zijn toekomstperspectief te verbeteren.
Terwijl ze orde in de chaos van haar materiaal schiep en het monteerde tot een geheel, dacht ze: dit kunnen we toch niet laten gebeuren? Na lang wikken en wegen, want er zijn in Nederland nog 35.000 jongeren zoals Yahya, besloot ze hem een leerplek aan te bieden bij Bosch Film als officemanager, zodat hij de opleiding facilitaire dienstverlening kon gaan doen.

Von Graevenitz wil laten zien dat er voor jongeren die spijt hebben van hun puberale keuze geen weg meer terug is. Ze worden volgens haar totaal kansloos gemaakt door het systeem. Yahya is tegenwoordig tot zijn eigen verbazing een voorbeeld.

Yahya werd 222 keer afgewezen en is nu een voorbeeld, door Emma Boelhouwer, Het Parool, 18 oktober 2015: www.parool.nl/nieuws/yahya-werd-222-keer-afgewezen-en-is-nu-een-voorbeeld~bbf0c7e6/

Yahya en de 222 afwijzingen wordt uitgezonden op maandag 26 oktober om 20.25 uur op NPO 2. De herhaling is dinsdag 27 oktober om 9.55 uur op NPO 2: https://www.npostart.nl/2doc/26-10-2015/KN_1674208