Dit economisch bestel vernielt onze menselijkheid!

Een inspirerende lezing van Paul Verhaeghe, klinisch psycholoog en psychoanalyticus aan de Universiteit van Gent roept ons op de economie weer economie te laten worden, en onderwijs, opvoeding, zorg en relaties weer hun eigen plaats te laten innemen. Dat vraagt om een andere inlevering, of bezuiniging, dan wat er nu van ons geëist wordt door de overheid.
Verhaeghe hield zijn krap een half uur durende  lezing op 30 januari 2012 in het Kunstencentrum Vooruit in Gent, de dag van de nationale staking in België, gehouden uit protest tegen de plannen van 11 miljard aan bezuinigingen van de regering-Di Rupo.
Interviews en opiniestukken van deze Belgische hoogleraar doen steevast de nodige stof opwaaien. In deze lezing keert Verhaeghe zich tegen de allesoverheersende neoliberale economie die volgens hem ADHD-individuën produceert, hoppend van de ene job en partner naar de andere, met als gevolg een steeds groter wordende groep mensen die zich mislukt voelt.
Verder betoogt hij dat de bezuinigingen de maatschappij ten goede moeten komen, en niet de economie. Ook moeten de waarden terug in het onderwijs. Iedereen is tegen het huidige onderwijsstelsel, maar niemand kan het pakken, we voelen ons machteloos. Grote vraag: hoe de anonieme systemen aan te pakken?
Volgens Verhaeghe tonen onze scholieren een gebrekkige democratische en maatschappelijke houding. Dat is het effect van ons competentie-gericht onderwijs. We vormen onze kinderen tot ondernemer van zichzelf, die hun kennis en vaardigheden moeten kapitaliseren. De eerste vraag is dan: wat brengt ‘t op voor mij?

Wat het werk betreft stelt Verhaeghe de neoliberale meritocratie tegenover de onmacht op de werkvloer, waar solidariteit een kostbare luxe dreigt te worden. Die moet plaats ruimen voor tijdelijke coalities met doel meer winst behalen dan de anderen doen. Diepe banden worden daarvoor nagenoeg uitgesloten, emotionele betrokkenheid met het werk zelf is er nauwelijks nog, laat staan met het bedrijf. De infantilisering van de werknemers, een systeem dat mensen niet toelaat autonoom te denken en te werken en de aantasting van het zelfrespect dienen te worden ingewisseld voor het stellen van noodzakelijk vragen.
Bijvoorbeeld: Wat is het goede leven voor mij? En hoe kan ik dat vormgeven in verhouding tot anderen? De antwoorden moeten gebaseerd zijn op zelfbeheersing. Dat staat lijnrecht tegenover de huidige verheerlijking van consumeren en de verplichting tot eeuwige groei.
Zorg voor jezelf komt neer op matiging en moed, waardoor we niet meer de hedendaagse plicht hebben tot “depressief genot”. Inleveren betekent kiezen voor het goede leven. Zo’n keuze leidt tot bewust burgerschap dat altijd vervlochten is met de zorg voor de ander.

Verhaeghe geeft een heldere analyse van de manier waarop het neoliberalisme destructief inwerkt op ons mens-zijn alsook op de samenleving – of wat daar nog van overschiet.
Op 18 maart jl. werd een uitspraak van Verhaeghe gekozen tot Uitspraak van de week in dagblad De Morgen: “Dit economisch bestel vernielt onze menselijkheid!” Zijn  boek De neoliberale waanzin is in maart 2012 in herdruk verschenen.

Info over de video op De wereld morgen: www.dewereldmorgen.be/artikel/2012/09/17/livestreaming-voorstelling-identiteit-van-paul-verhaeghe-in-vooruit/