Ambtenaren zijn pestkoppen en Nederland loopt hierin voorop, waarschuwt Laura Willemse van de Stichting Pesten op de Werkvloer: “Dit komt onder meer door de politieke omgeving waarin ze werken, maar ook door de crisis. Onveilig gevoel versterkt de neiging tot pesten”.
Internationaal onderzoek wijst echter uit dat er nóg een belangrijke oorzaak is. Ambtenaren zijn door hun geringe mobiliteit simpelweg tot elkaar veroordeeld.
Op de site van Binnenlands Bestuur, het platform voor ambtenaren en bestuurders in alle lagen van de overheid, haalt Esther Walstra in haar artikel over pestcultuur onder ambtenaren naast een onderzoek van CNV Vakmensen en de Universiteit van Twente ook een onderzoek aan van Guy Notelaers van de Universiteit van Bergen, Noorwegen. Uit het eerste onderzoek blijkt dat ruim zeventien procent van alle werknemers in Nederland op het werk structureel wordt gepest. Ruim acht procent van de leidinggevenden geeft aan met regelmaat te worden gepest. Onder ambtenaren ligt dit percentage veel hoger. Ambtenaren lopen zelfs bijna vijf keer zoveel kans op pesten op het werk dan ieder andere werknemer volgens het onderzoek van de Universiteit van Bergen.

Gouden kooi
Guy Notelaers ontdekte dat de factor baanzekerheid een negatieve invloed op de sfeer heeft. “Uit mijn onderzoeken blijkt dat ambtenaren tot de grootste risicogroep behoren om gepest te worden”, vertelt hij in het magazine van Pesten op de Werkvloer. “Misschien komt dat omdat ze bij wijze van spreken opgesloten zijn in een gouden kooi: ze worden vrij goed betaald, hebben werkzekerheid en genieten van uitgesteld loon in de vorm van pensioen”.

Weggaan geen optie
Weggaan is volgens Notelaers meestal geen optie. “Wie in overheidsdienst werkt, krijgt dus maar weinig financiële prikkels om uit eigen beweging te vertrekken. Het gebrek aan interne mobiliteit in overheidsdiensten, zorgt ervoor dat daders en slachtoffers tot elkaar ‘veroordeeld’ zijn. Ze zijn ‘verplicht’ om de rest van hun dagen op elkaars gezicht te kijken en kunnen hun conflicten niet ontvluchten”.

Zelfmoord
Letterlijke gedragsregels en consequenties zijn de enige manieren waarop het pesten op de werkvloer volgens Laura Willemse kan worden teruggedrongen. Zij drukt leidinggevenden bij de overheid op het hart grote stappen te maken tegen een pestcultuur. “Het móet top-down gebeuren”, zegt ze, “en dan zowel door de teammanagers als door de minister. We kennen genoeg voorbeelden van ambtenaren die zijn weggepest, tot aan de tragische zelfmoord van Arthur Gotlieb van De Nederlandse Zorgautoriteit aan toe”.

Gemeenten
Ernstige pestgevallen die de laatste tijd in de publiciteit kwamen waren onder meer Kampen, Smallingerland^*), Enschede, de provincie Drenthe, Boskoop, Haarlem, Doetinchem, Menterwolde, Doesburg en Weesp.

^*) Onverwachte inspectie gemeentehuis na klachten, door Esther Walstra, Binnenlands Bestuur, 9 oktober 2014: www.binnenlandsbestuur.nl

Lees het hele artikel Pestcultuur onder ambtenaren komt door gouden kooi, door Esther Walstra, Binnenlands Bestuur, 28 oktober 2014: www.binnenlandsbestuur.nl

Op 30 oktober 2014 vindt in Amsterdam een seminar plaats over pesten op het werk. Zie: Seminar over pesten op het werk: Hoe ga je als bedrijf daarmee om? op Blogs Beroepseer: https://beroepseer.nl

Zie voor info over Guy Notelaers van de Bergen Bullying Research Group,Department of Psychosocial Science: www.researchgate.net/profile/Guy_Notelaers
en www.uib.no/en/isp
Notelaers is ook verbonden aan de Universiteit van Maastricht.