Thema boekenweek 2020: Rebellen en dwarsdenkers

De Boekenweek is weer aan een nieuwe editie toe. Van zaterdag 7 tot en met zondag 15 maart 2020 is het voor de 85ste keer feest voor alle boekliefhebbers. Thema van de boekenweek 2020 is : Rebellen en dwarsdenkers.
Van de dromerige dwarsdenker die veilig thuis afreist naar een andere wereld, tot de rebel die zijn messcherpe pen als wapen gebruikt tegen de status quo. In de literatuur is er ruimte voor al die geluiden.
Het lef van schrijvers om taboes te doorbreken en een steen in de vijver te gooien is van levensbelang voor onze samenleving. Daarom koesteren we de vrijheid die door schrijvers genomen wordt om tegen de stroom in te werken, om dwars en vervelend te zijn, onaangepast en onafhankelijk.

Fictie

De rebellen van de literatuur hebben altijd ons denken beïnvloed: van Multatuli en Willem Frederik Hermans tot Charles Bukowski, James Baldwin en Simone de Beauvoir. Stoere, onorthodoxe, eigengereide auteurs hebben werelden geopend en onrecht aan de kaak gesteld. Schrijvers als Annie M.G. Schmidt, Astrid Roemer, Dimitri Verhulst en Charlotte Mutsaers hebben de literatuur en de samenleving kleur gegeven.

De rebelse personages en dwarse karakters houden een spiegel voor en laten ons nadenken over wie wij zijn. Waar zouden we zijn zonder Don Quichot of de Kleine Prins? Zonder Dostojevski’s Raskolnikov of Flauberts Madame Bovary? Maar ook deze nieuwe eeuw kan niet zonder andersdenkende karakters, zoals Tommy Wieringa’s Joe Speedboot, Esther Gerritsens Roxy, de worstelende Jonathan in Muidhond van Inge Schilperoord of Hava uit Aafke Romeijns Concept M.

De non-conformisten zoeken de grenzen van de literatuur op, om ze te verleggen. Jan Cremer deed dat met zijn onverbiddelijke bestseller, Gerard Reve tartte de conventies met Nader tot U, waar Anna Blaman dat deed met Eenzaam avontuur. Andreas Burnier beschreef het verlangen naar een geslachtsverandering in Het jongensuur en Jan Wolkers doorbrak de algemene preutsheid met Turks fruit.
Boeken kunnen weerstand oproepen, kunnen verboden worden en verbrand, maar de kracht van de woorden laat zich niet temmen. Nabokovs Lolita, Houellebecqs Onderworp en of Erasmus’ Lof der zotheid hebben onder vuur gelegen, maar zijn inmiddels onmiskenbare oriëntatiepunten in het literaire landschap.

Non-fictie

Om de steeds veranderende wereld om ons heen te begrijpen, hebben we dwarsdenkers en ordescheppers nodig. Zij prikkelen, stimuleren en scherpen onze geest. Iconen als Hunter S. Thompson en Susan Sontag hebben een nieuwe manier van kijken geïntroduceerd, scherpe geesten als Renate Rubinstein en Anton de Kom hebben ons bewust gemaakt van onze oogkleppen. Het maatschappelijk debat op de meest uiteenlopende onderwerpen wordt bepaald door dappere en dwarse denkers.

Al deze journalisten, wetenschappers en schrijvers staan inmiddels ook in een traditie van visionaire denkers, dromers en vermeende onruststokers, die onze geschiedenis hebben gevormd. De lijst is eindeloos, van Ernesto Guevara, Nelson Mandela en Martin Luther King tot de non-conformisten in ons eigen land zoals Aletta Jacobs, Provo en Ayaan Hirsi Ali.

Als we te lang stilstaan, zorgen zij voor schommelingen, reuring en commotie, en als we te snel gaan trekken ze aan de rem. Door zich uit te spreken stellen ze zichzelf kwetsbaar op. Daar is durf voor nodig, maar gelukkig ontbreekt het daar niet aan bij de rebellen en dwarsdenkers.

De boekenweek wordt georganiseerd door Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek: www.boekenweek.nl

Boekenweekessay: Generaal zonder leger, door Özcan Akyol
Boekenweekgeschenk: Leon en Juliette, door Annejet van der Zijl