Op 22 februari 2023 vond in de Tweede Kamer een rondetafelgesprek plaats over de enorme stijging van het aantal mensen met een psychische stoornis, georganiseerd door de commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).

Het Trimbos-instituut meldt dat ruim een kwart van de volwassen Nederlanders in het afgelopen jaar een psychische aandoening heeft gehad. Dat zijn 3,3 miljoen mensen. Dertien jaar geleden waren dat 1,9 miljoen mensen. De sterke stijging is vooral te zien onder jongvolwassenen. De commissie wil graag weten hoe het komt dat het aantal mensen met een psychische stoornis zo is toegenomen. Ook wil de commissie horen hoe een verdere stijging kan worden voorkomen.

De groei van psychisch leed

Naar aanleiding van het debat in de Tweede Kamer is Alan Ralston begonnen met de serie artikelen De groei van psychisch leed om een en ander nader te verklaren en meer mensen te betrekken bij het gesprek. Hij geeft een overzicht van de problemen, wat er besproken is  en welke oplossingen er zijn voorgesteld. Hij doet dat in vier delen. Het eerste deel bevat een samenvatting van het rapport Ggz uit de knel van het Trimbos Instituut. Deel twee bevat een overzicht van de stukken die de deelnemers aan het rondetafelgesprek ingebracht hebben. Deel drie is een samenvattend verslag van het rondetafelgesprek en in deel vier geeft Ralston zijn eigen commentaar en ontvouwt hij zijn ideeën.
Ralston is psychiater en werkzaam bij het UMC Utrecht en de Parnassia Groep Noord-Holland. In april 2019 verdedigde hij zijn proefschrift Philosophy in Psychiatric Practice aan de de Vrije Universiteit in Amsterdam. Ralston is voortrekker van Stichting Beroepseer.

Hoe komt het dat het aantal psychische stoornissen zo is toegenomen, en hoe kan een verdere stijging worden voorkomen? Als oorzaken van de toename worden genoemd maatschappelijke druk, medicalisering, marktwerking, overspecialisatie, getrapte zorg, decentralisatie, effecten van de bekostiging en werkplezier. Wat het laatste betreft: Voor de zorgmedewerkers werd het werk zelf complexer, ze hadden te maken met steeds meer verantwoording en administratie, terwijl de inhoud van hun werk steeds meer bepaald werd door financiële aspecten. Hierdoor ontstond meer risico op verzuim of verlaten van de sector, en stijgend personeelstekort.

Oplossingen en randvoorwaarden

Als oplossingen worden genoemd:

• Promotie van mentale gezondheid gedurende de gehele levensloop.
• Laagdrempelige hulp bij beginnende problemen, zonder label.
• Integraal kijken en samenwerken in de eerste lijn.
• Integraal kijken en samenwerken bij de poort van de ggz.
• Van ‘geholpen worden’ naar ‘jezelf (en anderen) leren helpen’.
• Geïntegreerde zorg en ondersteuning voor mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen.

Dan zijn er nog de randvoorwaarden:

1. Het sociaal domein moet versterkt worden om een belangrijke rol te spelen in mentale gezondheid.
2. Bevorder een cultuur van samenwerken.
3. Aanpassingen in het financieringssysteem.
4. Goed onderbouwen met bewijs.
5. Genoeg geld.

Een belangrijke vraag die wordt opgeworpen is: Wat kunnen we leren van eerdere hervormingen?

Lees het hele eerste deel De groei van psychisch leed (1): GGZ uit de knel, door Alan Ralston, De GGZ laat zich horen, 25 februari 2023: https://ggzlaatzichhoren.wordpress.com/

Rondetafelgesprek over de enorme stijging van het aantal mensen met een psychische stoornis, Tweede Kamer, 22 februari 2023: www.tweedekamer.nl

Video terugkijken Rondetafelgesprek: De enorme stijging van het aantal mensen met een psychische stoornis, Tweede Kamer, 22 februari 2023: https://debatgemist.tweedekamer.nl

Foto bovenaan: Scène uit video-opname Rondetafelgesprek: De enorme stijging van het aantal mensen met een psychische stoornis in Tweede Kamer op 22 februari 2023