Raad voor het Openbaar Bestuur adviseert: Betere ondersteuning van leden Gemeenteraad en Provinciale Staten is nodig

De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) behoort normen te stellen voor ondersteuning van gemeenteraden en provinciale staten. Het gaat daarbij onder meer over de onafhankelijke positie van de griffier en het normeren van een ondergrens voor rekenkamers.

Dat adviseert de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) het advies Goede ondersteuning, sterke democratie dat op verzoek van de minister is uitgebracht. De Raad vindt ook dat er meer duidelijkheid moet komen over het verlenen van ambtelijke bijstand aan de gemeenteraad of provinciale staten, en dat het principe van fractievergoeding opnieuw moet worden doordacht.

Taken zwaarder en complexer

De Raad signaleert dat het werk van decentrale volksvertegenwoordigers de afgelopen jaren flink is verzwaard. Denk aan decentralisaties in het sociale domein maar ook aan vraagstukken van klimaat, stikstof of energietransitie. Taken zijn complexer en samenwerking is ingewikkelder, omdat er meerdere partijen aan tafel zitten. Meer werk dus, waarbij de ondersteuning is achtergebleven.

Ondersteuning decentraal bestuur

Uit de analyse die de Raad maakte, blijkt dat er grote verlegenheid is bij gemeenteraden en provinciale staten om in zichzelf en in de eigen ondersteuning te investeren. Raadslid of Statenlid is lekenbestuur. Dat dient ook zo te blijven en dus verdienen zij de beste ondersteuning. De minister kan hieraan een impuls geven door dwingender dan nu te sturen op de ondersteuning van het decentrale bestuur.

Verder onderzoek naar omvang middelen

De Raad adviseert de minister nader onderzoek te doen naar de omvang van de middelen die nodig zijn om aan de normen te voldoen. Als de normen leiden tot een wijziging van de taken of activiteiten van gemeenten of provincies, moet de minister volgens de regels van de Financiële-verhoudingswet aangeven hoe gemeenten of provincies dat kunnen bekostigen. Als uit het onderzoek blijkt dat de eigen middelen van gemeenten of provincies niet toereikend zijn, adviseert de Raad dat de minister middelen daarvoor beschikbaar stelt.

Naleving normen stimuleren

Tenslotte adviseert de Raad de minister om naleving van de normen te stimuleren. Burgemeesters en commissarissen van de Koning zijn bij uitstek in staat om als voorzitter van de gemeenteraad of provinciale staten sturing te geven aan ondersteuning. De driehoek met de griffier en gemeente- of provinciesecretaris kan daarbij een grote rol spelen.

Ondersteuning is geen luxe of bijzaak

De minister kan dit allemaal niet alleen. Decentrale volksvertegenwoordigingen dienen ook zelf meer verantwoordelijkheid te nemen om werk te maken van ondersteuning. Zo zou er beter gebruik gemaakt kunnen worden van het wettelijk instrumentarium voor ondersteuning.
Ondersteuning is geen luxe of bijzaak maar een essentiële voorwaarde voor het functioneren van een volksvertegenwoordiger en voor een sterke democratie.

Bij het advies van ROB is een paper gevoegd van Jos Hessels, burgemeester van Echt-Susteren, Advies ondersteuning gemeenteraad, augustus 2020.

Adviesrapport Goede ondersteuning, sterke democratie – Over de ondersteuning van decentrale volksvertegenwoordigingen, Raad voor het Openbaar bestuur, november 2020: www.raadopenbaarbestuur.nl/documenten/publicaties/2020/11/05/goede-ondersteuning-sterke-democratie

ROB: ‘Goed openbaar bestuur is niet gratis’, Yolanda de Koster, Binnenlands Bestuur, 5 november 2020: www.binnenlandsbestuur.nl

De ROB adviseert – gevraagd of op eigen initiatief – over de inrichting en het functioneren van het openbaar bestuur en de beleidsmatige aspecten van financiële verhoudingen tussen Rijk, gemeenten en provincies. Extra aandacht gaat uit naar de beginselen van democratie en rechtsstaat. www.raadopenbaarbestuur.nl