Gezag

Elke dag zijn er berichten over gezaghebbers, of beter gezegd, de machthebbers in een land, stad of provincie. Politieke leiders voeren de boventoon, de politie komt pas veel later in beeld. Vaak is dat om op bevel van de machthebbers de oproerkraaiers hardhandig uit elkaar te drijven. Of het optreden altijd het belang van het land of de gemeenschap dient, is maar de vraag.

In Nederland ligt dat allemaal een tikkeltje anders. Hier handhaaft de politie – in ondergeschiktheid aan het bevoegd gezag en overeenkomstig de daarvoor geldende rechtsregels – de rechtsorde en verleent hulp aan hen die deze behoeven. Het politieoptreden in de publieke domeinen krijgt in de (sociale)media veel aandacht. Wordt er volgens diezelfde media niet hard genoeg opgetreden, volgt als een soort vanzelfsprekendheid een verwijt aan dé politie. Vreemd dat ik dan geregeld hoor zeggen dat de politie niet mág optreden. Van wie ze dat niet mag, wordt er niet bij gezegd. Het zijn van die opmerkingen, die eigenlijk kant noch wal raken. Toch zijn er veel mensen die denken dat de politie zélf bepaalt, waar, wanneer en hoe hard of helemaal niet wordt opgetreden.

Veel burgers hebben nauwelijks weet van de ambts- en geweldsinstructie die het geweldmonopolie van de politie reguleert. Bij hardhandig optreden wordt het gezag kritisch onder de loep genomen. Controle moet er nu eenmaal zijn. Daar is niets mis mee. Er dient wel bij gezegd dat in wezen dé politie niet optreedt, maar dat er één of meerdere agenten hebben opgetreden. Voor de (sociale) media maakt dat geen bal uit. Je zou haast denken dat helemaal uit het oog is verloren dat het om mensen gaat. Dé politie ligt op het hakblok en wordt vaak ongenuanceerd, ongefundeerd en meestal anoniem uitgekafferd. Ik moet bekennen dat de kritiek in sommige gevallen helaas terecht is.

Is er werkelijk iets mis met het gezag in Nederland? Vreemd dat er tegelijk met de afkeer van gezag en autoriteit, steeds luider wordt geroepen voor strengere handhaving en hardere straffen. Jurriën Rood, filmmaker en filosoof, schreef er recent een heel boek over: Wat is er mis met gezag? – uitgeverij Lemniscaat. Het is een aanrader voor iedereen die wil weten hoe het volgens hem in Nederland gesteld is met het gezag.

Blijft de vraag hoe je zo’n boek onder de aandacht krijgt van mensen die een afkeer hebben van gezag.

Jacques Smeets