Pesten is met 33 procent toegenomen op scholen, en wordt heftiger en langduriger

Jaarlijks publiceren de vertrouwensinspecteurs van de Inspectie van het Onderwijs een overzicht van het aantal geregistreerde dossiers. In het schooljaar 2023–2024 zijn er 2317 nieuwe dossiers binnengekomen op het meldpunt van
de vertrouwensinspecteurs. Vorig schooljaar telden de vertrouwensinspecteurs 2152 dossiers. De toename ten opzichte van het vorige schooljaar is 165 dossiers. Deze toename komt met name uit de categorieën psychisch geweld, fysiek geweld en radicalisering.

In 1187 dossiers ging het over psychisch geweld, in 623 van de dossiers om fysiek geweld, in 290 dossiers over seksuele intimidatie en in 96 dossiers om seksueel misbruik. Het aantal dossiers over discriminatie en radicalisering bedraagt respectievelijk 98 en 16. In dit schooljaar zijn er 8 dossiers aangelegd, waarin de melder niet wilde vertellen over welke instelling/sector het ging.

Toename psychisch geweld zoals pesten, en fysiek geweld

Wat valt op in schooljaar 2023–2024?

1. Toename van het aantal dossiers bij de vertrouwensinspectie
2. Afname aantal dossiers seksueel geweld
3. Met taken belaste personen bij mogelijk seksueel misbruik
4. Aantal en zwaartemeldingen psychisch geweld in primair en voortgezet onderwijs blijft toenemen.

Het aantal dossiers dat gaat over vormen van psychisch geweld neemt al jaren toe. Dit schooljaar werden er 1187 dossiers geregistreerd met dit kenmerk. In de vorige twee schooljaren waren dat respectievelijk 992 en 752 dossiers. In 602 van de 1187 dossiers gaat het over (ernstig) pesten.
Veruit de meeste dossiers gaan over de sector primair onderwijs, namelijk 708 van de 1187. Inhoudelijk zien we dat de ernst van het psychisch geweld verzwaart, maar ook dat er vaker sprake is van langdurig psychisch geweld. Soms is er zelfs gedurende 4 of 5 schooljaren sprake van ernstig en langdurig pesten. In die gevallen lukt het de school niet om de verstoorde groepsdynamiek duurzaam en effectief positief te kantelen. Meer dan de helft van het
aantal dossiers psychisch geweld heeft in die sector betrekking op pesten. De vertrouwensinspecteurs vinden dit zorgelijk, de gevolgen van pesten zijn aanzienlijk voor kinderen die dit overkomt.

Ook in het voortgezet onderwijs merkt de vertrouwensinspectie de toename van de dossiers psychisch geweld al langere tijd op. Dit schooljaar zijn er 375 dossiers psychisch geweld geregistreerd. De twee voorgaande schooljaren was dit aantal nog 307 en 247 dossiers. Ook voor deze sector geldt dat meer dan de helft, namelijk 202 dossiers, gaat over (ernstig) pesten. In beide sectoren constateren we dat de ernst van het psychisch geweld toeneemt en verschuift naar dreigende uitingen, er is vaker sprake van (be)dreiging al dan niet geweld en/of een wapen.

5. Ernstigere vormen van fysiek geweld in het primair en voortgezet onderwijs
In de categorie fysiek geweld is ook al jarenlang sprake van een toename van het aantal dossiers. Dit schooljaar waren jer er 623, in 2022–2023 waren het er 560 en het schooljaar daarvoor 478. Van de 623 dossiers gaan er 185 over (zware) mishandeling met soms blijvend letsel tot gevolg.
Ook in deze categorie zijn de meeste dossiers afkomstig uit de sectoren primair (347) en voortgezet onderwijs (215). In navolging van de toename in ernst bij psychisch geweld, constateert de vertrouwensinspectie ook een verschuiving in de ernst van het fysiek geweld. De vertrouwensinspectie ziet een verband tussen het niet herkennen, erkennen en interveniëren om pesten gestopt te krijgen dat in voorkomende gevallen leidt tot vechtpartijen en soms zelfs mishandelingen

Nieuwe wetten

De meld-, overleg- en aangifteplicht in het onderwijs geldt op dit moment alleen voor seksuele misdrijven, waarbij de beklaagde een met taken belast persoon is en het slachtoffer een minderjarige of wilsonbekwame leerling.
In juli 2024 is het herziene Wetboek van Strafrecht (Titel XIV: ‘misdrijven tegen de zeden’) ingevoerd. In de herziening van het herziene Wetboek van Strafrecht zijn meer seksuele misdrijven strafbaar gesteld.

Daarnaast is er ook een wetsvoorstel in voorbereiding (Wet Vrij & Veilig Onderwijs) om de sectorwetten aan te passen. Onderdeel van dat voorstel is de meld-, overleg- en aangifteplicht voor besturen van onderwijsorganisaties te laten gelden voor seksueel misbruik en seksuele intimidatie zoals bedoeld in de Wet Seksuele Misdrijven. Een ander belangrijk onderdeel van het wetsvoorstel is dat het leeftijdscriterium van minderjarigheid komt te vervallen wanneer het slachtoffer leerling of student is. Ook seksueel grensoverschrijdend gedrag richting meerderjarige leerlingen of studenten zal dan onder de meld-, overleg en aangifteplicht gaan vallen. Het gaat dan om alle gevallen van een seksueel misdrijf, waarbij de beklaagde een met taken belast persoon is en waar een afhankelijkheidsrelatie met een student of leerling aan de orde is. De meld-, overleg- en aangifteplicht gaat daarmee ook gelden voor het middelbaar beroeps- en hoger onderwijs.

Naar verwachting gaat de Wet Vrij & Veilig Onderwijs medio 2026 in.

Groei in meldingen bij vertrouwensinspecteurs zet door in schooljaar 2023-2024, Inspectie van het onderwijs, 3 februari 2025: www.onderwijsinspectie.nl

Overzicht dossiers vertrouwensinspecteurs in het onderwijs in schooljaar 2023-2024, Onderwijsinspectie, 3 februari 2025: www.onderwijsinspectie.nl

Downloaden rapport Overzicht dossiers vertrouwensinspecteurs in het onderwijs 2023–2024, Onderwijsinspectie 2 december 2024: https://beroepseer.nl

Website Vertrouwensinspecteurs: www.onderwijsinspectie.nl/onderwerpen/vertrouwensinspecteurs