De toekomst van flexibel en tijdelijk werk en de moderne organisatie van arbeid
Op 7 februari 2017 presenteert de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) de Verkenning1) Voor de zekerheid. De toekomst van flexibel werkenden en de moderne organisatie van arbeid. De WRR is een onafhankelijk adviesorgaan dat de regering en het parlement gevraagd en ongevraagd advies geeft over onderwerpen vanuit een langetermijnperspectief.
In Voor de zekerheid beschrijven en analyseren economen, juristen en andere wetenschappers de toenemende flexibilisering en hybridisering van werk, hoe de organisatie van arbeid in verschillende opzichten verandert, wat de drijvende krachten daarachter zijn, welke gevolgen we zien, en welke antwoorden de overheid en andere spelers in het veld geven.
Nederland is Europees koploper zzp-schap en tijdelijke contracten. Het aantal mensen met een tijdelijk contract of werkzaam als zzp-er is inmiddels bijna eenderde van het aantal werkenden. Flexibilisering is steeds wijder verspreid en structureler van aard. Ook is in toenemende mate sprake van hybridisering van arbeid: er ontstaan nieuwe combinaties en mengvormen van ondernemen, werken en consumeren. Mensen kunnen geld verdienen in de deeleconomie, zzp-ers zijn soms tegelijkertijd werknemer, en er zijn ‘intrapeneurs’, ondernemende werknemers binnen bedrijven.
Zorgen voor de langetermijneconomie en samenleving
Deze ontwikkelingen hebben niet alleen positieve gevolgen voor economie en samenleving. Teveel flexibilisering kan nadelige gevolgen hebben voor het verdienvermogen van de Nederlandse economie, wanneer daardoor minder scholing en innovatie plaatsvinden. En te veel flexibilisering kan leiden tot psychologische onzekerheid (stress, gebrek aan erkenning) en levenslooponzekerheid, waar vooral jonge mensen tegen aanlopen als ze een huis willen kopen of een gezin willen stichten. Er ontstaan nieuwe kwetsbare groepen met veel onzekerheid over hun inkomen en sociale zekerheid.
Flexibilisering is een zaak van iedereen
Teruggaan naar de arbeidsmarkt van vroeger is niet mogelijk en niet wenselijk. Maar overheden en bedrijven kunnen de mate en vorm van flexibilisering aanpassen aan de aard van het werk. De overheid kan daartoe wet- en regelgeving inzetten en als werkgever het goede voorbeeld geven. Sociale partners hebben ook een verantwoordelijkheid, zoals in het moderniseren van cao’s en het stimuleren van arbeidsorganisaties met ruimte voor ondernemingszin en informeel en formeel leren. Daarnaast kunnen nieuwe zekerheden worden ingebouwd om de gevolgen van flexibilisering te compenseren. In het bestaande sociale zekerheidsstelsel kunnen aanpassingen worden uitgevoerd gericht op het verminderen van de verschillen tussen vaste werknemers en flexibele werkenden. Tegelijkertijd vragen de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt om een nieuwe langetermijnvisie op zekerheden.
Klik hier voor downloaden WRR-Verkenning Voor de zekerheid. De toekomst van flexibel werkenden en de moderne organisatie van arbeid, februari 2017: www.wrr.nl
1) De serie Verkenningen omvat studies die in het kader van de werkzaamheden van de WRR tot stand zijn gekomen en naar zijn oordeel van zodanige kwaliteit en betekenis zijn dat publicatie gewenst is. De verantwoordelijkheid voor de inhoud en de ingenomen standpunten berust bij de auteurs. b
In Voor de zekerheid staan bijdragen van Roland Asberg, Paul de Beer, Koen Caminada, Djurre Das, Stan De Spiegelaere, Fabian Dekker, Luc Dorenbosch, Kees Goudswaard, Marcel Hoogenboom, Marian van der Klein, Saskia Klosse, Robert Knegt, Daan de Leeuw, Werner Liebregts, Jelle van der Meer, Janneke Plantenga, Frank Pot, Erik Stam, Monique Stavenuiter, Casper Thomas, Ton Wilthagen. WRR-redactie: Monique Kremer, Robert Went en André Knottnerus.
Voor de zekerheid is de tweede verkenning van het WRR-project over de toekomst van werk. De eerste is getiteld De Robot de baas (december 2015): www.wrr.nl
Op 7 februari 2016 presenteert de WRR Voor de zekerheid in Pakhuis De Zwijger in Amsterdam. André Knottnerus, Monique Kremer en Robert Went geven namens de WRR een korte toelichting. Bernard ter Haar, directeuur-generaal van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid neemt de Verkenning namens minister Asscher in ontvangst. Andere sprekers bij de presentatie zijn Stam (UU), Casper Thomas (publicist), Janneke Plantenga (UU) en Marloes de Graaf- Zijl (CPB): https://dezwijger.nl (Niet meer beschikbaar).