Oratie Thomas Schillemans: waardering oordeelsvermogen en deskundigheid in openbaar bestuur

Vanmiddag, woensdag 16 oktober 2019, spreekt Thomas Schillemans zijn oratie uit bij de aanvaarding van zijn ambt als hoogleraar aan de Universiteit van Utrecht in de faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie, in het bijzonder op het gebied van ‘Verantwoording, gedrag en instituties’.

Het college van bestuur heeft hem per 1 juli 2018 op deze leerstoel benoemd.
De leerstoel is bij het departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap (USBO) ondergebracht, mede op initiatief van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur, en verbonden met het interdisciplinaire onderzoeksthema Institutions for Open Societies van de Universiteit Utrecht.

De oratie is getiteld Denkend bestuur. Over verantwoording, gedrag en centrifugale druk.

Centrifugale krachten leiden af van de kernvraag

In zijn oratie breekt Thomas Schillemans een lans voor denkend bestuur. Denkend bestuur gaat over de waardering van deskundigheid en oordeelsvermogen in het bestuur en over het systematisch inrichten van prikkels in het bestuur die mensen – van politiek leiders in Den Haag tot publieke professionals op de werkvloer – óók aanzetten tot kritisch-constructief nadenken. Denkend bestuur is daarmee ook een rehabilitatie van deskundigheid in het bestuur, naast andere waarden.

Denkend bestuur is harder nodig dan ooit, want de uitdagingen waar het bestuur voor staat – van klimaatverandering tot wereldwijde migratie, voedselveiligheid en ondermijning – vragen het uiterste van ons collectieve denkvermogen.
Ongelukkigerwijs wijzen veel prikkels in de praktijk van het openbaar bestuur juist de verkeerde kant uit. In een context van politieke onrust en druk, altijd kritische (sociale) media, ingewikkelde prestatiecontracten, boze burgers en gedetailleerde en tijdrovende registratieverplichtingen, is het moeilijk om rustig en goed na te denken over wat je doet. Het zijn daarmee centrifugale krachten die politici, bestuurders en professionals te vaak afleiden van de kernvraag wat nu echt de bedoeling is van wat zij doen.

Het beste van gedragswetenschap en bestuurskunde combineren

Verantwoording speelt hierin een dubbelrol. Enerzijds versterkt het in de praktijk vaak de centrifugale druk op de publieke sector. Anderzijds, zo laten decennia van gedragswetenschappelijk onderzoek zien, is verantwoording in theorie de belangrijkste externe prikkel die mensen stimuleert om beter hun best te doen en harder na te denken. Dit biedt nieuwe kansen voor de inrichting van het bestuur, als we het beste van gedragswetenschap en bestuurskunde weten te combineren.

Interview met Thomas Schillemans

Een interview met Thomas Schillemans is te lezen op de site van de Universiteit Utrecht: Thomas Schillemans benoemd tot hoogleraar Verantwoording, gedrag en instituties, 3 juli 2018: www.uu.nl/

Oratie

Datum en tijd: Woensdag 16 oktober 2019, van 16.15 – 17.00 uur
Locatie: Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht

Meer info over de oratie: www.uu.nl (Niet meer beschikbaar)

U P D A T E

Boek in PDF: Over verantwoording, gedrag en centrifugale druk, door Thomas Schillemans, 2019: www.nsob.nl/sites/www.nsob.nl/files/2020-01/NSOB-2019-Oratie-Denkend-Bestuur.pdf