Wetenschap en fraude: wat doen we ertegen?

Wetenschapsfraude is aan de orde van de dag. Het is tijd op de bres te gaan staan voor goede wetenschap. De manier waarop de wetenschap wordt gefinancierd en erover wordt gepubliceerd werkt fraude in de hand. In het Britse dagblad The Guardian is al een tijd een discussie gaande over wetenschapsfraude en het voorkomen ervan. In een van de artikelen wordt een aantal oplossingen aangedragen om deze malheur in de wetenschap te bestrijden.

Pete Etchells en Suzi Cages schrijven: “In het Amerikaanse tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences is aangetoond dat sinds 1973 bijna duizend biomedische artikelen ingetrokken zijn vanwege bedrog. Dat staat gelijk aan 67 procent van alle ingetrokken biomedische artikelen. En de situatie wordt almaar erger. Vorig jaar liet tijdschrift Nature weten dat de toename van ingetrokken artikelen groter is dan het aantal nieuw gepubliceerde artikelen.
Dat is mogelijk omdat de hele manier waarop we de wetenschap financieren, onderzoek doen en publiceren gebrekkig is. Chris Chambers en Petroc Sumner wijzen er in The Guardian van 14 september 2012 in hun artikel Replication is the only solution to scientific fraud op dat er vele, nauw met elkaar verweven redenen hiervoor te vinden zijn, te weten:

• De druk om in tijdschriften ‘met veel invloed’ te publiceren; het gebeurt op alle niveaus van onderzoek;
• Universiteiten behandelen succesvolle toewijzingen van subsidies als prestaties waarvan de voortgang van carrières afhankelijk is;
• Statistische analyses zijn moeilijk, en soms hebben onderzoekers het mis;
• Tijdschriften geven de voorkeur aan positieve resultaten en niet aan negatieve, zelfs als de negatieve, resulterend uit goed uitgevoerd onderzoek, evenzoveel kennis opleveren;
• De manier waarop tijdschriften artikelen beoordelen is inconsequent en geheimzinnig, en werkt in de hand dat er statistische fouten insluipen.

Er zijn problemen op alle niveaus en we moeten stoppen met koppig vol te houden ‘dat het niet zo erg is’ of dat erover praten op de een of andere manier de wetenschap zou schaden. De schade is al aangericht, nu is het nodig deze te herstellen.

Chambers en Sumner beweren dat herhaling van experimenten absoluut noodzakelijk is voor een eerlijke wetenschap, en ze hebben gelijk. Herhaling is een prachtige manier om de resultaten van onderzoek te verifiëren en dat algemeen aanvaarden zou mettertijd kunnen fungeren als afschrikmiddel voor onbetrouwbare praktijken. Het is eigen aan statistieken dat er soms bij toeval positieve uitkomsten zijn en als herhalingen niet openbaar worden gemaakt, kunnen we er niet zeker van zijn of een uitkomst slechts een statistische afwijking is geweest.

Maar herhaling is niet voldoende, we dienen bruikbare veranderingen aan te brengen op alle niveaus van het systeem. Het wetenschappelijke proces moet zo toegankelijk mogelijk worden gemaakt voor nauwkeurige toetsing. Dat betekent vooraf registreren van een onderzoek om oneigenlijk, post hoc statistisch onderzoek op te sporen. Dat betekent ook het archiveren en online delen van gegevens zodat deze nauwkeurig kunnen worden onderzocht. Ook het stimuleren van deze procedure is nodig, waaronder de garantie van publiceren, ongeacht de resultaten.

Het peer-review proces  – het professioneel evalueren van het werk van een collega – moet worden herzien. Het speelt zich nu af achter gesloten deuren, met anonieme recensies die alleen worden gelezen door redacteuren en auteurs van manuscripten. Dat betekent dat we geen echt zicht hebben op hoe peer-review werkt, hoewel we weten dat er makkelijk mee gespeeld kan worden. Extreme voorbeelden van gefingeerde recensenten, gefingeerde tijdschriftartikelen, en zelfs gefingeerde tijdschriften zijn intussen aan het licht gekomen.

Veel vaker worden prullige wetenschap en wankele statistieken geaccepteerd voor publicatie door recensenten van onvoldoende deskundig niveau. Peer-review moet transparanter worden. Tijdschriften zoals Frontiers gebruiken al een interactief model van recenseren, met recensenten en schrijvers die discussiëren over een artikel in een forumachtige online omgeving.

Een eenvoudige volgende stap zou zijn het systeem toegankelijk en zichtbaar te maken voor iedereen, waarbij de anonimiteit van de recensenten wordt gehandhaafd. Dat zou jonge onderzoekers er mogelijk toe kunnen brengen zich kritisch op te stellen jegens een artikel van een meerdere zonder bang te hoeven zijn voor het ondergraven van de eigen carrière.

Op 12 november wijden we een programma aan wetenschappelijk wangedrag op SpotOn London, de jaarlijkse online te volgen conferentie van Nature over wetenschappelijke onderwerpen.
Het doel van de conferentie is bruikbare oplossingen vinden voor de problemen waarmee de wetenschap wordt geconfronteerd. Deelnemers zijn wetenschappelijke onderzoekers, journalisten en redacteuren van tijdschriften.
We hebben een paar suggesties gedaan in dit aritkel, maar we willen er meer van u. Waarover zou u willen discussiëren? Heeft u een idee, een mening of een oplossing voor een probleem?
We doen een keuze uit de beste inzendingen die behandeld wordt op de conferentie. Dus spreek u uit! Laten we ermee ophouden onze kop in het zand te steken en laten we op de bres staan voor goede wetenschap”.

Reacties en referenties

Een van de reacties op Etchells’ en Gage’s artikel is afkomstig van D.V.M. Bishop. Hij schrijft op 2 november 2012:
“Toen ik onlangs in Australië verbleef, werd mij verteld dat sommige universiteiten het Chinese model gaan overnemen, wetenschappers betalen met een bonus als zij in prestigieuze tijdschriften publiceren. Ik heb mijn afgrijzen geuit, maar sommige mensen schenen het heel redelijk te vinden. Kijk op de site van Scholarly Kitchen, klik hier.

Een andere reactie, op 6 november van ene tiordalam luidt: “Einstein schreef vier bijzondere artikelen in 1905. De tweede over de brownse beweging. Onderdeel van zijn thesis vormde ook de afmetingen van moleculen. Dat lijkt me geen slechte thesis, hem opgedrongen door suffe academici, temeer niet daar het bestaan van moleculen nog niet bewezen was en het onderwerp van veel discussie in die tijd”.
(Het artikel van Einstein en de metingen van Nobelprijswinnaar Jean Perrin bewezen uiteindelijk dat moleculen werkelijk bestaan en niet alleen maar nuttige werkhypothesen zijn).
tiordalam voegde aan zijn reactie nog de vraag toe: “Wie zijn degenen die dergelijke fraude aan de kaak stellen?”

NannyOdd reageert op 4 november en schrijft dat ze “het totaal krankzinnig vindt dat wetenschappers – na hun gebedel om geld voor hun werk – zichzelf en anderen onder druk zetten om gegevens te produceren. Ze moeten zelfs de tijdschriften BETALEN om hun werk gepubliceerd te krijgen. Elk gepubliceerd getal kost geld.
Om er zeker van te zijn dat u dit begrijpt, het tijdschrift wordt betaald door wetenschappers die de gegevens verstrekken, dan controleren andere wetenschappers deze gegevens gratis voor het tijdschrift en dan moeten weer andere wetenschappers geld op tafel leggen om de gegevens te mogen zien. Volgens mij behoren tijdschriften de wetenschappers te betalen voor publicatie van de gegevens. Zij maken winst met de tijdschriften. Of nog beter, schaf de tijdschriften af. Maak een vrij toegankelijke database waar wetenschappers hun artikelen naartoe kunnen uploaden en waar ze elkaars werk kunnen recenseren.
En waarom worden de onderzoekers niet gefinancierd over een langere periode, bijvoorbeeld tien jaar? Wetenschappers hoeven niet achter de broek gezeten te worden om hard te werken. Ze kozen voor dit krankzinnige leven omdat ze graag wetenschap bedrijven. De schoonmaakploeg verdient aan het eind van de dag meer en  heeft gunstiger werkuren. En ze hoeft zich niet druk te maken ontslagen te worden ondanks hard werken”.

Het artikel Scientific fraud is rife: it’s time to stand up for good science is verschenen in The Guardian van 2 november 2012 en geschreven door Pete Etchells, biologisch psycholoog, en Suzi Gage, student in de translationele epidemiologie, beiden aan de universiteit van Bristol: www.theguardian.com

Meer info op de site van Nature over de Londense SpotOn conferentie Fixing the fraud. How do we safeguard science from misconduct? op 12 november 2012: www.nature.com (Niet meer beschikbaar). Zie video Fixing the fraud: how do we safeguard science from misconduct?: www.youtube.com/watch?v=3utUERQx2sc

Organisator Pete Etchells nodigt niet alleen wetenschappers, maar ook andere mensen uit zich te mengen in de discussie over wetenschap en fraude.
Lees ook de blog van Pete Etchells Fixing the fraud op Scilogs: www.scilogs.com (Site is niet meer beschikbaar. Zie: https://scilogs.spektrum.de/?ref=scilogscom)

Dr Pete Etchells: www.peteetchells.com