Meer dan 150 Vlaamse wetenschappers hebben zich verzameld om te protesteren tegen de publicatiedruk. De Actiegroep Hoger Onderwijs klaagt het heersend klimaat aan de Vlaamse universiteiten aan. “De obsessie met kwantiteit staat kerntaken van universiteit in de weg.”

Historicus Koen Aerts (UGent) neemt samen met negen andere jonge onderzoekers het voortouw in het protest tegen de publicatiedruk. In een open brief klagen zij de huidige werkomstandigheden aan. “Vroeger waren publicaties een middel om over onderzoek te communiceren”, klinkt het. “Vandaag zijn ze een doel op zichzelf geworden. Onderzoekers worden geacht vooral zo veel mogelijk te publiceren, en het vergaren van nieuwe kennis en inzichten is op dit moment vaak niet meer dan een middel om publicaties te scoren. Deze obsessie met publicaties en kwantiteit staat de kerntaken van de universiteit in de weg.”

Hun betoog krijgt volop bijval van collega-academici. Zo plaatsten onder meer toekomstig UGent-vicerector Freddy Mortier, politicoloog Carl Devos (UGent), geograaf Eric Corijn (VUB) en filosoof Philippe Van Parijs (UCL) hun handtekening onder de brief. “De onvrede groeit”, zegt Aerts. “Wij zijn geharnast door de fixatie op publicaties in de zogeheten A1-tijdschriften. En bij de niet vast-benoemde onderzoekers is de ratrace het ergst. De competitie voor die schaarse benoemingen aan de universiteit is groot en de stress onredelijk hoog. Ik zie collega’s eronderdoor gaan.”

Hand in hand met de overdreven prestatiedruk gaat volgens de initiatiefnemers een bureaucratisch klimaat dat uitgaat van een cultuur van wantrouwen. Het vormt volgens hen een aanslag op de beroepstrots van academici. “In een aantal gevallen leidt het razendsnelle publicatieritme er zelfs toe dat onderzoekers ‘binnenwegen’ gaan nemen: resultaten worden minder grondig gecontroleerd, negatieve resultaten worden verdoezeld en cijfers worden gemanipuleerd. In extreme gevallen leidt dit tot regelrechte fraude.”

De academici vragen meer doorgroeimogelijkheden voor jonge onderzoekers en wensen dat de financiering van de universiteiten op de schop wordt genomen. Aerts: “Die zou moeten gebeuren op basis van de kwaliteit van onderzoek, niet op kwantiteit. Zo ontvangen universiteiten meer geld als ze meer doctoraatsstudenten aannemen. Als de universiteit een plek van onafhankelijk denken wil zijn, moet er worden ingegaan tegen de neoliberale marktlogica. Wij zijn geen bedrijf.”

De bezorgde onderzoekers willen een signaal sturen naar de politiek en het academische bestuur. Zo hopen zij een impact te hebben op het Financieringsdecreet Hoger Onderwijs, dat op dit moment in een evaluatiefase zit en voltooid moet zijn voor 1 januari 2014. Voor de start van het komend academiejaar hopen de initiatiefnemers minstens duizend handtekeningen van wetenschappers en ex-academici te hebben verzameld. Deze zullen worden gebundeld en samen met de tekst worden afgegeven aan onderwijsminister Pascal Smet (sp.a), de rectoren van de Vlaamse universiteiten en de voorzitter van het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) en het Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie (IWT).

Zie Vlaamse academici in opstand tegen publicatiedruk, door Remy Amkreutz, De Morgen, 21 augustus 2013: www.demorgen.be

Zie ook Zo kan het niet langer aan de universiteit, De Morgen, 21 augustus 2013: www.demorgen.be

Actie Hervorming Hoger onderwijs: www.ipetitions.com