Onderwijzen en leren in de 21e eeuw: de klassiek-moderne school

Mijn hele werkzame leven heb ik in en voor het onderwijs gewerkt, aanvankelijk als leraar op de basisschool en het middelbaar beroepsonderwijs en vanaf 1975 als directeur van het Centrum voor de Europese Vorming in het Nederlandse onderwijs, later omgevormd tot Europees Platform. Vanaf 2006 heb ik deel uitgemaakt van een onderzoeksteam GION-RUG naar (Europese) burgerschapsvorming. Op dit moment doe ik onderzoekswerk voor de Leibniz Universität in Hannover en ondersteun scholen.

Vanaf de jaren negentig heb ik mij verbaasd over sommige onderwijskundige ontwikkelingen die werden gepropageerd en deels ook uitgevoerd en die we kunnen duiden als ‘competentiegericht onderwijs’ en/of het ‘nieuwe leren’. Het in 2016 verschenen advies van het Platform2032 (Commissie Schnabel) laat zien dat dit type vernieuwingen nog steeds in de hoofden van beleidsmakers circuleren. Het is een ernstige tekortkoming dat in het rapport van de Commissie geen analyse wordt gemaakt van de huidige problemen en welke oplossingen men voorstelt.
Mijn eerdere ervaringen in het onderwijs en de verschijning van het advies Schnabel hebben me gestimuleerd, samen met anderen, een boek te schrijven met enerzijds kritische opmerkingen over de onderwijsvernieuwing en anderzijds verbeteringen voor te stellen aan de hand van een eenvoudig ‘klassiek’ format: de pedagogische driehoek. Gedurende ruim twee jaar (2014-2015) heb ik intensief van gedachten gewisseld over dit pedagogisch concept van de Groningse pedagoog, de emeritus hoogleraar Jan Dirk Imelman. Om te voorkomen dat het boek te theoretisch zou worden heb ik leraren, schoolleiders, wetenschappers en columnisten uitgenodigd om een bijdrage te leveren, waardoor ook verschillende invalshoeken belicht kunnen worden.

Onderwijzen en leren in de 21e eeuw

De titel van het boek, dat in december 2016 verschijnt is De klassiek-moderne school – Onderwijzen en leren in de 21e eeuw. Het is geschreven voor leraren en schoolleiders van alle typen onderwijs, onderwijsbestuurders en experts, maar ook voor ouders van schoolgaande kinderen die inzicht kunnen krijgen in onderwijsproblemen waar zij mee worstelen.
De kritische opmerkingen over de onderwijsvernieuwing in het algemeen en over het competentiegerichte onderwijs en het nieuwe leren in het bijzonder, concentreren zich op drie aspecten.Ten eerste de overdreven aandacht voor de zelfontplooiing van de leerlingen, ten tweede de rol van begeleider en coach die de leraar in deze opvatting moet spelen en ten derde het negeren van het belang van de leerstof.
Deze en andere kritische opmerkingen worden gevoed door resultaten van wetenschappelijk onderzoek en via verschillende invalshoeken en commentaren vanuit kranten en tijdschriften toegelicht.

Goed onderwijs dient twee belangen

In het boek wordt een heel andere onderwijsopvatting naar voren gebracht. Goed onderwijs dient twee belangen: het belang van de nieuwe generatie van opgroeiende jongeren aan de ene kant en aan de andere kant dat van de cultuur van de samenleving, die via onderwijs wordt gecontinueerd en waar nodig vernieuwd. Een goede leraar inspireert de leerlingen, brengt ze verder en stimuleert de zelfwerkzaamheid en geeft ook goede instructies. De betekenis van interessante leerstof wordt via allerlei aansprekende voorbeelden toegelicht.
Verder kan de lezer genieten van bijdragen van leraren en schoolleiders met intrigerende titels als ‘Het laatste eiland’ (Ralph Maartens) en ‘De lege school van het nieuwe leren’ (Hans van der Heijde) en interessante artikelen van Anneke de Vries, Nico de Jong en Elfred Bakker. Dit deel kent ook bijdragen van de wetenschappers Frits van Oostrom over de leraar als bron van kennis die zijn leerling/student moet inspireren en Paul Scheffer die spreekt over het vitale Europa dat we opnieuw onder woorden moeten brengen, ook in het onderwijs.
Columns van Aleid Truijens, Leo Prick, Rob Voorwinden, Sylvia Witteman, Ton van Haperen en Lachesis illustreren de pedagogische ideeën in dit boek. Voorbeelden worden uitgewerkt bij moderne inhouden aan de hand van Europese en internationale oriëntatie (EIO). Wolter Blankert sluit het geheel af met een prikkelende beschouwing onder de titel: ‘Onbegrensd maakt onbemind’.

Voor verdere informatie: Henk Oonk: heliosonderwijs@hetnet.nl
Bestelformulier van het boek is te vinden op: https://henkoonk.eu/nieuws/bestelformulier (Niet meer beschikbaar)

Website Henk Oonk: https://henkoonk.eu (Website is opgeheven)

U P D A T E

Henk Oonk op Linkedin: https://nl.linkedin.com/in/henk-oonk-189785a

NEIOS – Europa onderwijs samenleving: https://neios.nl/
Vanuit Neios worden initiatieven rondom Europese en internationale oriëntatie ontplooid.

Samenvatting Helios onderwijs en Europa: https://neios.nl/wp-content/uploads/2020/04/Samenvatting-KMS.pdf